Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 26 Οκτωβρίου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

Kείμενα των: Δημήτρη Παπανικολάου, Κωστή Καρπόζηλου, Τάκη Χαλδαίου, Βασίλη Σωτηρόπουλου, Αντώνη Μπρούμα, Πολυμέρη Βόγλη, Άννας Ματθαίου, Γιάνα Τσόνεβα, Μαντλέν Νικόλοβα

Καταστρέφοντας το πανεπιστήμιο. Ο Δημήτρης Παπανικολάου με αφορμή την αντιπαράθεση γύρω από το κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών,  καυτηριάζει την πρόθεση επιβολής «νόμου και τάξης» στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. «Έχω βαρεθεί την εκλαϊκευτική σύγκριση του ελληνικού πανεπιστημίου με ένα «ιδεατό σύγχρονο πανεπιστήμιο τύπου Χάρβαρντ», που την ίδια στιγμή,

από άγνοια ή από υπολογισμό, δεν αναφέρει ότι για κάθε ιδιωτικό πανεπιστήμιο «τύπου Χάρβαρντ» υπάρχουν στην Αμερική πάρα πολλά, ιδιαίτερα προβληματικά και πολύ υποχρηματοδοτημένα, άλλα «κατώτερα» πανεπιστήμια. Διαφορετικό και ιδιαίτερα ταξικό μοντέλο, εντελώς -- αυτό θέλουμε άραγε; Έχω βαρεθεί όσους μιλούν για το προαύλιο ενός ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου λες και μιλούν για το προαύλιο ενός οξφορδιανού κολεγίου (αποκρύπτοντας, δηλαδή, ότι το σύγχρονο, εν προκειμένω, δεν είναι το οξφορδιανό ήσυχο γρασίδι, αλλά το πολύβουο, πολύχρωμο, δημοκρατικό και υπερκινητικό δημόσιο προαύλιο).»

Πράσινοι πρίγκιπες και κόκκινοι δράκοι. Ο Κωστής Καρπόζηλος μιλάει για το ντοκιμαντέρ «Green Prince», την ιστορία του Μοσάμπ Χασάν Γιουσέφ, γιου ηγετικού στελέχους της ο οποίος υπήρξε πληροφοριοδότης της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών. «Η ιστορία του Μοσάμπ Χασάν Γιουσέφ καταδεικνύει τα σαφή όρια αυτής της σχολικού τύπου ανάγνωσης της ιστορικής εξέλιξης και υπενθυμίζει ότι δεν περιστοιχιζόμαστε από ήρωες και δαίμονες, αλλά ανθρώπους με μύριες αντιφάσεις, οι οποίες είναι ικανές να παράγουν τα πιο απρόβλεπτα, συναρπαστικά και απογοητευτικά, αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, όμως, το ιδιόμορφο αυτό ντοκιμαντέρ υπενθυμίζει και τα όρια της νιρβανικής αφέλειας που αποδίδει a priori συνωμοσιολογικές διαστάσεις σε κάθε συζήτηση γύρω από τη δράση των μυστικών υπηρεσιών. Οι μηχανισμοί του κράτους --και στην ελληνική περίπτωση και του παρακράτους-- καταγράφουν, αποδελτιώνουν και αναζητούν το «αδύνατο σημείο» για να το μετατρέψουν σε στρατηγικό τους πλεονέκτημα.»

Εξαρτημένες πολιτικές στον χώρο της δημόσιας απεξάρτησης. Ο Τάκης Χαλδαίος ανιχνεύει τις κυβερνητικές προθέσεις πίσω από το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις εξαρτήσεις. «Μέσα στο σκοτεινό, αλήθεια, αυτό πλαίσιο, η πολιτεία έθεσε σε διαβούλευση ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης, του οποίου την εφαρμογή δεν μπορεί να εγγυηθεί. Οι ίδιοι φορείς που καλούνται να το υλοποιήσουν --και αναφέρονται ρητά στον Νόμο 4139/2013-- δεν γνωρίζουν εάν και με ποια μορφή θα υπάρχουν. […] Οι προβλέψεις του Νόμου 4139, επίσης, μένουν κενό γράμμα, είτε αφορούν το θεσμικό μέρος (ακόμα να συγκροτηθεί το Δίκτυο Πρόληψης) είτε στην ποινική αντιμετώπιση (καμία πρόοδος στο θέμα της δυνατότητας πραγματογνωμοσύνης σε όλη την ποινική διαδικασία, μη εφαρμογή ευεργετικών διατάξεων στους κρατούμενους). Η ίδια πολιτεία όμως, που ελέγχεται γι’ αυτές τις παραλείψεις, σπεύδει να καλέσει σε διαβούλευση τους δημόσιους φορείς προκειμένου να συγκροτηθεί συγκεκριμένη πρόταση για την αδειοδότηση ιδιωτών, με στόχο την παροχή υπηρεσιών απεξάρτησης.»

Το δικαίωμα της μνήμης και της λήθης στην ψηφιακή εποχή.  Oι Πολυμέρης Βόγλης, Αντώνης Μπρούμας και Βασίλης Σωτηρόπουλος σχολιάζουν την απόφασή του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υποχρεώνει την google να αποδεχτεί το αίτημα πολιτών για διαγραφή συνδέσμων που οδηγούν σε προσωπικά τους δεδομένα.

Πολυμέρης Βόγλης: «Επιπλέον, έχει σημασία ποιος αποφασίζει για το εάν κάποια προσωπική πληροφορία είναι δημοσιεύσιμη ή όχι. Οι ιστορικοί ή τα δικαστήρια; Μέχρι σήμερα, η προσπάθεια να περιοριστεί η ιστορική έρευνα με νομοθετικούς τρόπους (π.χ. η ποινικοποίηση της άρνησης του Ολοκαυτώματος) προκάλεσε περισσότερα προβλήματα απ’ όσα έλυσε. Για τους ιστορικούς η μνήμη και η λήθη δεν είναι ούτε δικαίωμα ούτε καθήκον αλλά πεδία διαμόρφωσης ταυτοτήτων, λόγων και πρακτικών.»

Αντώνης Μπρούμας: « Η σχέση άλλωστε των δικαιωμάτων για την προστασία των προσωπικών δεδομένων με τις ελευθερίες έκφρασης και πληροφόρησης ήταν από ανέκαθεν μία σχέση έντασης. Τέτοια λοιπόν ισχυρά πρόσωπα, ατομικά ή εν χορώ, θα έχουν κάθε συμφέρον να επικαλεστούν την ιδιοκτησία του εαυτού τους και την προσωπική τους αυτονομία απέναντι στην κοινωνία, για να περιορίσουν τον σε βάρος τους δημοκρατικό κοινωνικό έλεγχο και κριτική, να λογοκρίνουν την ενημέρωση γύρω από τη δημόσιά τους δράση ή ακόμη και να ξαναγράψουν την ιστορία.»

Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Στην πράξη, όμως, η ιδιωτικότητα είναι πολύ πιο ευπαθές αγαθό σε σχέση με την ελεύθερη έκφραση: από τη στιγμή που θα εκτοξευθεί μια πληροφορία στο Διαδίκτυο, θεμιτώς ή μη, μετά δύσκολα μπορεί να ανακληθεί. Το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία και την ελεύθερη κυκλοφορία των προσωπικών δεδομένων δεν εισάγει μονοσήμαντες απαγορεύσεις, αλλά θεσπίζει κανόνες στάθμισης και εγγυήσεις διαφάνειας, ώστε καθένας να γνωρίζει ποιοί, για ποιούς σκοπούς και έως πότε θα χρησιμοποιούν προσωπικές πληροφορίες που τον αφορούν.»

Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά… Η Άννα Ματθαίου παραθέτει τα στατιστικά της φτώχειας και περιγράφει τα σχολικά συσσίτια στην Αθήνα της κρίσης. «Το διδακτικό προσωπικό, λοιπόν, έχει επωμιστεί επιπλέον το «παιδαγωγικό κομμάτι της διανομής» του φαγητού, δηλαδή παρακολουθεί όλη τη διαδικασία του συσσιτίου: την επάρκεια της τροφής, αλλά και τις συμπεριφορές των παιδιών (φαινόμενα βουλιμίας ή απέχθειας και μη κατανάλωσης του μαγειρεμένου φαγητού, αλλά μόνο του ψωμιού κλπ.). Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις που αν περισσέψει μια μερίδα φαγητό ή ψωμί, αυτό προσφέρεται για την οικογένεια που το χρειάζεται. Στο συγκεκριμένο σχολείο (όπως και σε άλλα), με τον ακτιβισμό των δασκάλων και τη συνεργασία του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, δόθηκε μια λύση άμεση, η οποία επιπλέον αποφεύγει πολλούς σκοπέλους (ταπείνωση, υποτίμηση, ντροπή) για τον ψυχικό κόσμο των παιδιών και των γονιών τους.»

Βουλγαρία: Εργασία μαζικής καταστροφής. Η Γιάνα Τσόνεβα και η Μαντλέν Νικόλοβα με αφορμή μία έκρηξη σε εργοστάσιο εξουδετέρωσης πυρομαχικών με αποτέλεσμα 15 νεκρούς, αναλύουν την διαχείριση της είδησης από τα κυρίαρχα ΜΜΕ της χώρας. «Αμέσως μετά από την έκρηξη, τα ΜΜΕ κυκλοφόρησαν την είδηση πως ο ιδιοκτήτης της ιδιωτικοποιημένης βιομηχανίας όπλων είναι μασόνος. […] Η φιγούρα του μασόνου στη συγκεκριμένη περίπτωση παίζει διπλό ρόλο, μια και επιτρέπει ταυτόχρονα και στο ίδιο υποκείμενο, τόσο την αγκύρωση και διατήρηση της πίστης του στον καπιταλισμό σε αφηρημένο επίπεδο όσο και τη διατύπωση κριτικής ή και καταγγελίας ακόμα της συγκεκριμένης ενσάρκωσης της καπιταλιστικής σχέσης. Έτσι, ενώ ο «καπιταλισμός-καθαυτός» δεν είναι απαραίτητα κακό πράγμα, ο συγκεκριμένος, δικός μας «τύπος» καπιταλισμού είναι στρεβλός», παράγοντας πόνο και δυστυχία αντί για την αενάως προσδοκώμενη και ποτέ υλοποιούμενη δικαιοσύνη. Οι επιχειρηματίες παρουσιάζονται ως «μασόνοι», μυστικοί πράκτορες του κομμουνισμού, ερπετοειδή ή εξωγήινοι, σε μια ανεξέλεγκτη σειρά από δαιμονοποιήσεις, που γεννά την ιδέα μιας ολοένα και πιο σκοτεινής δύναμης που κινεί τα νήματα από το παρασκήνιο. Πρόκειται για την εκλαϊκευμένη εκδοχή των προσεγγίσεων του «ορθού» καπιταλισμού στην πολιτική επιστήμη, οι οποίες αποκηρύσσουν τις «διεφθαρμένες» ή «πελατειακές» μορφές του, από τη θέση ενός θεωρητικά αυθεντικού, καθαρού και καλού καπιταλισμού του οποίου η πραγματοποίηση υποτίθεται πως εμποδίζεται από εξωτερικά προσκόμματα.» (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου)