ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΛΑΡΗΣ:Οι χαρισματικοί ηγέτες πέθαναν, ζήτω οι συλλογικές ηγεσίες

Οι πολιτικοοικονομικές ανακατατάξεις που συντελούνται στη χώρα μας, αλλά και γενικότερα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, επιφέρουν δραστικές αλλαγές σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής. Η κρίση, μη περιοριζόμενη προφανώς σε οικονομικούς μόνο όρους, διαπερνάει αναμφισβήτητα κάθε έκφανση της συλλογικής και ατομικής δράσης. Παρατηρείται, συνεπώς, μια ρευστότητα σε όσα θεωρούσαμε σταθερές αξίες, αλλά και σε όσα είχαμε μοιρολατρικά αποδεχθεί ως δεδομένα μέσα από τα στάδια της κοινωνικής μας εξέλιξης ως πολιτικά όντα. Βρισκόμενοι, έτσι, σε μια περίοδο γενικότερης αμφισβήτησης των πάντων ερχόμαστε να εντοπίσουμε και μια, ιδιαίτερης σημασίας,
μεταστροφή του πολιτικού αυτοκαθορισμού του κοινωνικού συνόλου, το οποίο, έχοντας ζήσει την περίοδο της μετάβασης από την αποθέωση στην απομυθοποίηση πολιτικών προσώπων, αρχίζει να σημειώνει μια τάση προς την ανάδειξη της συλλογικής απόφασης.

Είναι γεγονός ότι στην ελληνική πολιτική σκηνή μεσουράνησαν επί δεκαετίες έντονες και σημαντικές προσωπικότητες που, ασχέτως από προσωπικές συμφωνίες ή διαφωνίες μαζί τους, είχαν το χάρισμα να παρασύρουν με το λόγο και το όραμά τους μεγάλο μέρος της κοινωνικής βάσης και να στηρίζονται πάνω τους ολόκληρες πολιτικές ιδεολογίες και πρακτικές. Οι χαρισματικοί ηγέτες που κατόρθωναν με τον λόγο τους και μόνο να εμπνέουν και να «στρατεύουν» κόσμο δημιούργησαν αδιαμφισβήτητα ιστορία και καθόρισαν, βεβαίως, και τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας. 

Ωστόσο, στη σημερινή πραγματικότητα, η αποτελεσματικότητα αυτής της μορφής άσκησης ηγεσίας φαίνεται να ελέγχεται. Τώρα που η ευθύνη, ατομική και συλλογική, αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα – ίσως ένα από τα ελάχιστα θετικά στοιχεία της κρίσης – η συν+υπευθυνότητα, η συν+μετοχή, η συν+απόφαση αρχίζουν να φαντάζουν όχι μόνο ως δικλείδα ασφαλείας από τη διολίσθηση σε λάθη, αλλά και ως η μοναδική απάντηση για την εξέλιξη της δημοκρατίας.

Ζώντας, εν πολλοίς, τις συνέπειες ενός πολιτικού συστήματος που είχε στηθεί σε προσωποκεντρικές δομές, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε τις δυνατότητες της συλλογικής διαχείρισης των θεμάτων, που όσο και αν σε πολλά σημεία φαίνεται να έχει αδυναμίες,  κυρίως ως προς την αμεσότητα λήψεως αποφάσεων, δημιουργεί ένα δίχτυ ασφαλείας σε επίπεδο αντιπροσωπευτικότητας ιδεών και δυνάμεων. Καλώς ή κακώς - και μάλλον καλώς - δεν αρκεί πλέον ένας χαρισματικός ηγέτης και ένας χαρισματικός λόγος - που ίσως να μην μπορεί κιόλας να γεννήσει η εποχή μας -  για να ξεπεράσουμε την κρίση και τη γενικότερη σαθρότητα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η αίσθηση ότι πολλοί μαζί μπορούμε να κτίσουμε ένα μέρος του μέλλοντος μας, όχι αποποιούμενοι εις έκαστος της προσωπικής ευθύνης, αλλά αποδεχόμενοι τη δυνατότητα αποδοτικότητας μιας συλλογικότητας που σκέφτεται και δρα πραγματικά και ουσιαστικά δημοκρατικά.

Η μετάβαση από την εποχή των χαρισματικών ηγετών σε μια συλλογική ηγεσία σηματοδοτεί την ωρίμανση, μέσα από επίπονες και μακρόχρονες διεργασίες, του κοινωνικού συνόλου, που αρχίζει να αντιλαμβάνεται και να πραγματώνει την αληθινή δημοκρατία, όπου κρατούν οι πολλοί. Και όταν οι πολιτικοί ταγοί, εγκαταλείψουν τους «θρόνους» τους και βρεθούμε όλοι συνειδητά στο εμείς και όχι στο εγώ μπορούμε να ελπίζουμε και εμείς και ο Μακρυγιάννης!!! Αυτή την αλήθεια θα στήριζε σήμερα και ο πραγματικά χαρισματικός ηγέτης, αν υπήρχε τελικά κάποιος τέτοιος! Ο αληθινός ηγέτης σήμερα θα κατέβαινε από την κορυφή του και πρώτος θα παρέδιδε το μάθημα της αξίας της συμπόρευσης και θα ενέπνεε και τους υπόλοιπους στην κοινή πορεία, ο ένας δίπλα στον άλλο και όχι πίσω από άλλους. Και αν δεν το πράξει ο ίδιος, έχει έλθει το πλήρωμα του χρόνου, να το πράξει ο κραταιός δήμος…