Πως εξαλείφονται οι παρανομίες των τραπεζών

TOPICS:Κύπροςπαρανομίεςτράπεζεςτραπεζική κρίση

Φωτογραφία ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

December 12, 2015

Του ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ*

Για χρόνια, πολύ πριν το 2013, επιμέναμε να εκθέτουμε τεκμηριωμένα, τη για δεκαετίες μαζική και συστηματική χρήση παράνομων/καταχρηστικών προνοιών και πρακτικών από το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο.

Πρόκειται για ασύμβατη συμπεριφορά προς την ευρωπαϊκή νομοθεσία και συναφή νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), που εξυπακούει μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος επί της κοινωνίας. Ειδικά για το θέμα των καταχρηστικών προνοιών/πρακτικών, η ΕΕ απαιτεί αποτελεσματική εξάλειψη τους αναθέτοντας στο κράτος-μέλος να μεριμνά «ώστε στις συμβάσεις που συνάπτονται με τους καταναλωτές να μην περιλαμβάνονται καταχρηστικές ρήτρες» και να εφαρμόζονται «κατάλληλα και αποτελεσματικά μέσα, προκειμένου να πάψει η χρησιμοποίηση των καταχρηστικών ρητρών στις συμβάσεις που συνάπτονται από έναν επαγγελματία (τράπεζα) με καταναλωτές». Αυτά τέθηκαν σε ισχύ στην Κύπρο πριν δεκαετίες με αρμόδια έκτοτε (!) εποπτικά όργανα και άλλους για την εφαρμογή τους.

Με την κορύφωση της κρίσης Μάρτιο 2013, παρά τις επιφυλάξεις μας για τη στάση της Κυβέρνησης, επαναφέραμε επιτακτικά πλέον την ανάγκη σύστασης εξώδικου μηχανισμού εξάλειψης των παρανομιών και υπερ-χρεώσεων. Η δημιουργία ενός νομικά δεσμευτικού (!) εξώδικου μηχανισμού απάλειψης τέτοιων προνοιών και πρακτικών, όπως επιμέναμε, θα αποκαθιστούσε μερικώς έστω, τη δικαιοσύνη και τις ζημιές της κοινωνίας από την ελλειμματική εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, χωρίς γραφειοκρατία και μεσάζοντες. Απέναντι σε αυτά επικρατούσε σιωπή από τα αρμόδια εποπτικά όργανα.

Πρόσφατα, είχαμε δύο αποφάσεις (μια από το Γραφείο του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου και μια από την Κρατική Υπηρεσία Ανταγωνισμού και Προστασίας Καταναλωτή) όπου διαπιστώνουν δύο περιπτώσεις μαζικής χρήσης και επιβεβαιώνουν όσα επιμέναμε, αλλά τα αρμόδια εποπτικά όργανα για απονομή της δικαιοσύνης δεν έβλεπαν ή σιωπούσαν. Αλλά όλα συνεχίζουν … ομαλά, χωρίς να εγείρεται θέμα για την μεθοδευμένη επί δεκαετίες παράνομη αφαίρεση πλούτου από την κοινωνία. Ακόμη και τώρα όμως, η πολιτική σκοπιμότητα επικρατεί πάνω από την ουσία. Για να διασωθούν οι τράπεζες, περάσαμε από κούρεμα καταθέσεων, αλλαγή νομοθεσιών υπέρ των τραπεζών καθώς διεξάγεται το παιγνίδι, φόρτωμα ζημιών και επανακεφαλαιοποίηση τους μέσω του κράτους κ.ά. Όλες ανεξαιρέτως οι αλλαγές υπέρ των τραπεζών, έγιναν με νομικά δεσμευτικό τρόπο χωρίς η κοινωνία να έχει επιλογή αλλά μόνο  υποχρέωση. Από την άλλη, εκείνα τα λίγα έστω που φαίνονται να λειτουργούν υπέρ του πολίτη και στην πραγματικότητα αποτελούν νομική υποχρέωση του κράτους, γίνονται χωρίς νομική δεσμευτικότητα. Για παράδειγμα, αποφάσεις εις βάρος των τραπεζών όπως η απόφαση για τις παρανομίες των τραπεζών να υπερχρεώνουν τόκους θεωρώντας πως η χρονιά λήγει στις 360 μέρες, επαφίεται στην θέληση των τραπεζών να τις αποδεκτούν!

Για να γίνουν τομές απέναντι σε περιχαρακωμένα συμφέροντα, προϋποθέτει Κυβέρνηση και πολιτεία που να υπηρετούν τη νομιμότητα και τον πολίτη, όχι τις τράπεζες και δικηγόρους (εμμέσως και τις δικές τους ιδιοτέλειες ενδεχομένως). Άλλωστε, τα έσοδα από τις διαφημίσεις και η διαπλοκή έχουν τεράστια δύναμη. Και φτάσαμε μέχρι εδώ, αλλά όσο και να ψάξετε δεν θα βρείτε ένα προεδρικό σύμβουλο περί οικονομίας ή κάποιον ειδικό του προεδρικού (είναι τόσοι πολλοί και ακόμη περιφέρονται στα ΜΜΕ συχνά) που να ζήτησε την εξάλειψη των παρανομιών τότε, ούτε ζητά σήμερα νομική δεσμευτικότητα των αποφάσεων κατά των τραπεζών.

Πριν μερικές βδομάδες, για το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων με πρωταγωνιστή τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τα ΜΕΕ κατακλύστηκαν από δηλώσεις για «προστασία των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού», για «ευελιξία, προκειμένου να μετατραπούν σε βιώσιμα τα δάνεια τους» και άλλα βαρύγδουπα. Για την αποτελεσματική εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας που δεν είναι επιλογή αλλά υποχρέωση του κράτους, τα πράγματα αφήνονται στην καλή διάθεση των τραπεζών, ενώ κατά τα άλλα η προστασία του πολίτη είναι το πρώτιστο. Εάν η Κυβέρνηση ήθελε, υπάρχει τρόπος για μείωση των δανειστικών επιτοκίων, επίσπευση αναδιαρθρώσεων και παραγραφή των καταχρηστικών/παράνομων υπερχρεώσεων. Αυτά ρυθμίζονται με παρεμβάσεις της πολιτείας, οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας και  εποπτικών αρχών, αμερόληπτη  εφαρμογή της νομιμότητας και με στοχευμένες νομοθετικές και δεσμευτικές ρυθμίσεις. Δεν γίνονται με δηλώσεις του αέρα και … καλή προαίρεση των τραπεζών.