Σκάνδαλο Novartis: Οι αντιπρόεδροι με τα δώρα

Αδωνις Γεωργιάδης και Κωστής Χατζηδάκης επί υπουργίας τους φρόντιζαν για την «τσέπη», όχι όμως των ασθενών, αλλά της φαρμακοβιομηχανίας. Ο πρώτος ως υπουργός Υγείας πρόσθεσε στον κατάλογο των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ), εκείνων δηλαδή που πληρώνει 100% από την τσέπη του ο ασθενής, ακόμη 452 σκευάσματα. Την ίδια περίοδο ο δεύτερος, ως υπουργός Ανάπτυξης, απελευθέρωνε την τιμή των ΜΗΣΥΦΑ, με αποτέλεσμα τα φάρμακα αυτά να πωλούνταν μέχρι και 40% ακριβότερα. Και ποια εταιρεία, αλωνίζει σε αυτά τα σκευάσματα; Μα φυσικά η Novartis!

«Δωράκι» στη φαρμακοβιομηχανία και ειδικότερα στη Novartis, την εποχή του Αδώνιδος Γεωργιάδη, στο υπουργείο Υγείας ήταν η προσθήκη 452 φαρμάκων στον κατάλογο των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ), εκείνων που πληρώνει 100% από την τσέπη του ο ασθενής. Και «δώρο» από τη Νέα Δημοκρατία, με απόφαση Κωστή Χατζηδάκη την ίδια περίοδο, ακόμα μεγαλύτερης αξίας, ήταν η νομοθέτηση της απελευθέρωσης των τιμών των φαρμάκων αυτών, σύμφωνα με την «Εφημερίδα των Συντακτών». 

Με δύο υπουργικές αποφάσεις, τον Ιανουάριο και τον Μάιο 2014, ο αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας έβγαλε 452 φάρμακα από τη λίστα με τα φάρμακα που αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ και τα πρόσθεσε στον κατάλογο των ΜΗΣΥΦΑ. Μέσα σε λιγότερο από έξι μήνες, ο κατάλογος που μέχρι τότε μετρούσε 850 σκευάσματα αυξήθηκε κατά ένα τρίτο και έφτασε τα 1.302 φάρμακα.

Την κίνηση αυτή του Αδώνιδος είχε προαναγγείλει από τον Νοέμβριο του 2013 ο σύμβουλός του, Μιχάλης Πιτσιλίδης, του οποίου η εταιρεία (Μ. Πιτσιλίδης Α.Ε.) αναφέρεται στη δικογραφία της Novartis. Σύμφωνα με τη δικογραφία, η εταιρεία του εκλιπόντος Μ. Πιτσιλίδη φέρεται ότι ήταν μία από αυτές που χρησιμοποιήθηκαν από τη Novartis για πληρωμή δωροδοκιών και ξέπλυμα χρήματος.

Μπορεί ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, αμυνόμενος τώρα, να δηλώνει, όπου σταθεί και όπου βρεθεί, ότι «ουδέποτε υπήρξε στενός μου συνεργάτης ο Μιχάλης Πιτσιλίδης», βγάζοντας τους διαπιστευμένους συντάκτες Υγείας τρελούς, όμως υπάρχουν δημοσιεύματα της εποχής που τον διαψεύδουν.

Συγκεκριμένα, στις 14 Νοεμβρίου 2013, ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), η Πανελλήνια Ενωση Φαρμακοβιομηχανίας, ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, η Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδας, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων, ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος και δύο σύλλογοι ασθενών, παραχώρησαν από κοινού συνέντευξη Τύπου με θέμα: «Συνέπειες της περαιτέρω μείωσης του δημόσιου φαρμακευτικού προϋπολογισμού».

Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη» της 15ης Νοεμβρίου 2014: «Παρεμβαίνοντας στη συζήτηση που ακολούθησε, ο Μ. Πιτσιλίδης, σύμβουλος του υπουργού Υγείας, είπε κυνικά ότι “δεν μπορεί στην Ελλάδα τα ΜΗΣΥΦΑ να είναι 4% και στη Γερμανία 18%”, για να προσθέσει ότι υπάρχει σχέδιο για την ένταξη στην κατηγορία αυτή πολλών παλιών φαρμάκων που έχουν φτηνή τιμή». Και συνεχίζει το ρεπορτάζ σημειώνοντας πως «όπως εξήγησε (σ.σ. ο Μ. Πιτσιλίδης), η ένταξη αυτή θα αφορά το 10% της συνολικής κυκλοφορίας φαρμάκων, των οποίων η αξία θα είναι 400 εκατ. ευρώ!».

Ο σύμβουλος

Πώς λοιπόν ένας μη σύμβουλος εκπροσωπούσε και προέβαινε σε ανακοινώσεις εκ μέρους του υπουργού Υγείας Αδώνιδος Γεωργιάδη σε επίσημη συνέντευξη Τύπου, στην οποία συμμετείχε ολόκληρος ο κύκλος του φαρμάκου; Ανακοινώσεις που λίγους μήνες αργότερα γίνονταν πράξη από τον υπουργό Υγείας.

Ποιος ήταν όμως ο σύμβουλος του τότε υπουργού Υγείας, του οποίου το όνομα εμπλέκεται και συνδέεται με τον Αδ. Γεωργιάδη στη δικογραφία της Novartis; Ο Μ. Πιτσιλίδης, αρχικά, είχε εργαστεί ως στέλεχος πωλήσεων και μάρκετινγκ σε πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες, στη συνέχεια ως δημοσιογράφος και αρθρογράφος για θέματα της Υγείας και του Φαρμάκου της εφημερίδας «Καθημερινή» και μετέπειτα ως διευθυντής και εκδότης του περιοδικού Popular Medicine της εφημερίδας.

Παράλληλα, εξέδιδε και άλλα πλούσια σε διαφημίσεις της φαρμακοβιομηχανίας ιατρικά περιοδικά (Medical Express, Pharmanews, Harvard Review of Psyciatry, Seminars in Neurology,
Femino, Heartreat, Αισθητική Δερματολογία, Diabetes Care).

Παράλληλα, ο υπουργός Ανάπτυξης, Κώστας Χατζηδάκης, προετοίμαζε την εφαρμογή της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ, εν όψει της συμφωνίας του Eurogroup της 10ης Μαρτίου, στην
οποία συμπεριέλαβε την απελευθέρωση των τιμών των ΜΗΣΥΦΑ. Είναι χαρακτηριστικό το επιχείρημα που πρόταξε ο ίδιος για την προώθηση του σχεδίου σε συνάντηση που είχε με τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο στις 23 Ιανουαρίου: «Ο βιομήχανος θα καθορίζει τη χοντρική τιμή», αλλά «διά του ανταγωνισμού θα πέσουν οι τιμές»!

Στο θέμα είχε αναφερθεί και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, τον Μάρτιο 2015, με ομιλία του στη Βουλή. Συγκεκριμένα, είχε πει ότι ο υπουργός Ανάπτυξης προσάρμοσε την εργαλειοθήκη ΟΟΣΑ, για να εξυπηρετηθούν συγκεκριμένα συμφέροντα. Μήπως η δήθεν απαίτηση Κοστέλο και Καρόνε (εκπρόσωποι των δανειστών) ήταν απλά απαίτηση της φαρμακοβιομηχανίας; Είναι ή όχι μία διέξοδος κερδοφορίας, τη στιγμή που οι δανειστές επέβαλαν μνημόνιο στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη -στα συνταγογραφούμενα δηλαδή στα φάρμακα που αποζημίωνε ο ΕΟΠΥΥ;

Αύξηση τιμών

Ενάμιση μόλις μήνα μετά την ψήφιση του νόμου Χατζηδάκη 4254/2014, που απελευθέρωνε την τιμή των ΜΗΣΥΦΑ, τα φάρμακα αυτά πωλούνταν μέχρι και 40% ακριβότερα, επιβαρύνοντας φυσικά τους ασθενείς. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ), στις 20 Μαΐου 2014, ήδη μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, με πρόσχημα την αλλαγή συσκευασίας, αύξησε την τιμή κατά 32% σε πασίγνωστο αναλγητικό. Το ίδιο ποσοστό αύξησης έγινε και σε γνωστό αποσυμφορητικό. «Τα πιο καλοπουλημένα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα αρχίζουν να αλλάζουν συσκευασία και να πωλούνται στην αγορά κατά 30-40% ακριβότερα», δήλωνε ο ΠΦΣ.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: Από 78,2 εκατ. κουτιά, αξίας 258,4 εκατ. ευρώ τζίρο το 2012 στη χώρα μας, το 2014 πουλήθηκαν 95,9 εκατ. κουτιά αξίας 331 εκατ. ευρώ και το 2015 96 εκατ. κουτιά και 370 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας μελετών IMS Health, το 2016. Ερευνα του ΙΟΒΕ, όμως, την ίδια χρονιά, αναδείκνυε ότι «ανοδικά κινείται η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ την περίοδο της κρίσης, τόσο από πλευράς όγκου όσο και από πλευράς αξιών».

«Για να αντισταθμίσει η φαρμακοβιομηχανία τις εκπτώσεις στα αποζημιούμενα φάρμακα από τον ΕΟΠΥΥ, που της έχουν επιβληθεί, ζητά την απελευθέρωση των ΜΗΣΥΦΑ, “ρίχνοντας” τον πολίτη, από τη στιγμή που μιλάμε για φάρμακα που πληρώνει από την τσέπη του», επισήμαινε τότε στην «Εφ. Συν.» ο Ιωάννης Καβαλάρης, μέλος του δ.σ. του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου. Κι ενώ η δημόσια συζήτηση εστίαζε στις όλο και αυξανόμενες συμμετοχές στα αποζημιούμενα φάρμακα, για την επιπλέον επιβάρυνση με τις πληρωμές των ΜΗΣΥΦΑ δεν ακουγόταν λέξη από τα μεγάλα ΜΜΕ.

«Οι φαρμακοβιομήχανοι, προκειμένου να μεγαλώσουν την κερδοφορία τους, αντιμετωπίζουν τα φάρμακα ως απλά καταναλωτικά “προϊόντα”. Οι κανόνες της κερδοφορίας και το μάρκετινγκ επιβάλλουν τα προϊόντα να πωλούνται σε περισσότερα σημεία», έλεγε ο Ι. Καβαλάρης.

Τα φάρμακα αυτά είχαν στη χώρα μας τη χαμηλότερη τιμή σε όλη την Ευρώπη και η απελευθέρωση της τιμής τους όχι μόνο δεν θα έφερνε την πτώση της, αλλά «θα οδηγήσει σίγουρα σε αυξήσεις, όπως έγινε όπου εφαρμόστηκε. Είναι προφανές, λοιπόν, ποιος κερδίζει από αυτή τη συμφωνία», υπογράμμιζε ο Ι. Καβαλάρης, αναφέροντας ενδεικτικά ότι γνωστό αναλγητικό, που πωλείται 5 ευρώ στη χώρα μας, στο Ηνωμένο Βασίλειο πωλείται προς 22 ευρώ και στη Γερμανία 17 ευρώ, ενώ άλλο γνωστό ρινικό αποσυμφορητικό, που στη χώρα μας αγοράζεται για 2 ευρώ, στην Ευρώπη φτάνει τα 8 ευρώ.

Από τη στιγμή που απελευθερώθηκε η τιμή των ΜΗΣΥΦΑ, όπως προέβλεπε ο νόμος, οι τιμές των φαρμάκων αυτών, γνωστών και ως over the counter (OTC), λάμβαναν συνεχώς αυξήσεις, αφού η κάθε φαρμακοβιομηχανία τιμολογούσε όπως ήθελε. Οι τιμές των φαρμάκων αυτών κυμαίνονταν από κάποια λεπτά μέχρι 5 ευρώ. Σταδιακά θα κυμαίνονται από 5-10 ευρώ, σημείωνε ο ΠΦΣ. Ανοδική τάση πέρα από τους δείκτες πωλήσεων της κατηγορίας αυτής φαρμάκων έχουν και τα έσοδα για όσους διακινούν ΜΗΣΥΦΑ, δεδομένου ότι πληρώνονται με μετρητά και άμεσα.

Και ποιος βρίσκεται πίσω από τα ΜΗΣΥΦΑ; Ποια εταιρεία αλωνίζει στον χώρο; Και πίσω από τα ΜΗΣΥΦΑ συναντάει κανείς πάλι τη Novartis. O ελβετικός κολοσσός του φαρμάκου ισχυροποίησε ακόμα περισσότερο τη θέση του με τη συγχώνευση της Novartis OTC (Over the counter, δηλαδή ΜΗΣΥΦΑ) με την GSK Consumer Healthcare. Επειτα από αυτή την κίνηση της Novartis, οι δύο εταιρείες «αποτελούν από κοινού τον παγκόσμιο ηγέτη» στον χώρο των ΜΗΣΥΦΑ.

Αναλυτικότερα, η Novartis αγόρασε 22 ογκολογικά και αιματολογικά φάρμακα που αντιμετωπίζουν περισσότερες από 25 παθήσεις παγκοσμίως, όπως το μελάνωμα, το ρινικό κυτταρικό καρκίνωμα και τις αιματολογικές ασθένειες, από την GSK - μία αγορά ογκολογικών φαρμάκων, που, όπως σημειώνει η Novartis, το 2014 έκανε τζίρο περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια και αυξήθηκε κατά 32% το 2013 -με αντάλλαγμα τη σύμπραξη στα ΜΗΣΥΦΑ, όπου η Novartis διατηρεί το 36,5% στην GSK Consumer Healthcare για τα ΜΗΣΥΦΑ προϊόντα.

Ο τζίρος των ΜΗΣΥΦΑ σκευασμάτων

Δεθνώς, η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ έχει τζίρο 85 δισ. ευρώ ετησίως (σε μια αγορά φαρμάκου με συνολικό τζίρο 744 δισ. ευρώ), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Η συνολική ιδιωτική δαπάνη για το φ ά ρ μ α κ ο , σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ. ΣΤΑΤ.), φτάνει το 1,7 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, η συμμετοχή των ασθενών στα αποζημιούμενα από τον ΕΟΠΥΥ φάρμακα είναι 622 εκατ. ευρώ και ο τζίρος των ΜΗΣΥΦΑ είναι 1,1 δισ. ευρώ τον χρόνο!

Ποιος άλλος όμως ωφελήθηκε;

Ποιοί άλλοι θα έβγαιναν κερδισμένοι με μια τέτοια κίνηση; Ακούστηκε πολύ ότι τα σούπερ μάρκετ είχαν να κερδίσουν; Ηταν όμως ο κλάδος αυτός που επέμενε και που τελικά θα έβγαινε κερδισμένος από όλη αυτή την ιστορία; ‘Η ήταν μεταξύ των συμφερόντων, που έλεγε ο Αλέξης Τσίπρας, πέραν της φαρμακοβιομηχανίας και τα μεγάλα ΜΜΕ για παράδειγμα;

Στοιχεία της AGB καταδεικνύουν ότι τα ΜΗΣΥΦΑ δίνουν έσοδα στα κανάλια. Συγκεκριμένα, το 2015 και το 2016, το 45% των εσόδων των καναλιών προήλθε από διαφήμιση ΜΗΣΥΦΑ. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας εταιρείας, η εικόνα προβολής στην τηλεόραση για την κατηγορία προϊόντων Ιατρικά - Φαρμακευτικά 2014-2015-2016 έχει ως εξής: Το 2014 ο αριθμός των εμφανίσεων ήταν 81.475, με μέση διάρκεια τα 19,9 δευτερόλεπτα, το 2015 ο αριθμός των εμφανίσεων ήταν 92.352, με μέση διάρκεια τα 19,6 δευτερόλεπτα, ενώ το 2016 ο αριθμός των εμφανίσεων έφτασε τις 123.167, με μέση διάρκεια τα 20,7 δευτερόλεπτα.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών