Μετά το μνημόνιο δεν ευημερούν ούτε οι αριθμοί ούτε οι άνθρωποι Πηγή:www.capital.gr

 Συνέντευξη στη Ρούλα Σαλούρου

Μ.ΧΑΛΑΡΗΣ

Το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης, όσον αφορά στα εργασιακά έχει κλείσει τον κύκλο του, εκτιμά σε συνέντευξή του στο Capital.gr ο Ειδικός Γραμματέας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας Μιχάλης Χάλαρης, που εκ της θέσεώς του βρίσκεται αντιμέτωπος με τις συνεχείς μετατροπές των συνθηκών στην αγορά εργασίας, τους τελευταίους 20 μήνες. Ο επικεφαλής του ΣΕΠΕ δηλώνει ξεκάθαρα, πως η χώρα δεν μπορεί να δεχθεί ούτε επιπλέον μειώσεις, ούτε περαιτέρω ελαστικοποιήση. Μάλιστα παραδέχεται πως η ανάπτυξη ευέλικτων μορφών εργασίας, η μείωση του κόστους εργασίας –σε ορισμένους κλάδους έως και κατά 30%– και οι επιχειρησιακές συμβάσεις αντί να αξιοποιηθούν θετικά, σε αρκετές περιπτώσεις αποτέλεσαν το περίβλημα παραβατικών συμπεριφορών και περιγράφει τις πλέον συνηθισμένες παραβάσεις, με πρωταθλήτρια τη μη καταβολή δεδουλευμένων. 

Συνέντευξη στη Ρούλα Σαλούρου

- Κύριε Χάλαρη, οι εκπρόσωποι της Τρόικας επιμένουν για περαιτέρω μείωση του κόστους εργασίας και μεγαλύτερη ευελιξία. Υπάρχει «δυνατότητα» περαιτέρω μειώσεων στους μισθούς και ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων;  

Η απάντηση στις απαιτήσεις της τρόικας έχει ονοματεπώνυμο και τη γνωρίζουμε όλοι. Είναι η ύφεση, η οποία κατά μεγάλο μέρος εδράζει στις μισθολογικές απώλειες και στην αίσθηση των πολιτών ότι δεν έχει μπει τελεία στη διολίσθηση των αμοιβών. Επιπρόσθετα, ενώ η μείωση των μισθών αυτή τη στιγμή έχει ξεπεράσει το 14%, συμπιέζοντας κατά πολύ το βιοτικό επίπεδο, ιδιαίτερα των χαμηλόμισθων, στον αντίποδα, από αυτή ακριβώς τη μείωση προκαλείται μια αντίστοιχη μείωση του ΑΕΠ που ξεπερνά το 2,9%. Πρέπει, συνεπώς, να γίνει σαφές και κατανοητό ότι μειώσεις μισθών σημαίνουν αυτομάτως και μείωση του ΑΕΠ που στην περίπτωση που η μείωση αγγίξει το 30% η αντίστοιχη μείωση στο ΑΕΠ, χωρίς επίδραση πολλαπλασιαστή, θα φτάσει το 6,26%.

Η επιμονή, συνεπώς, σε μια συνταγή που δεν πετυχαίνει, σε μια συνταγή που στο τέλος της ημέρας αφήνει άπαντες «νηστικούς» δεν βοηθάει κανέναν. Θεωρώ ότι κάθε επιμέρους μέτρο πρέπει να προσαρμόζεται στα μέτρα των εσωτερικών κοινωνιών και η Ελλάδα δεν αντέχει ούτε περαιτέρω μειώσεις ούτε μεγαλύτερη ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων. Δημιουργία περισσότερων ημιάνεργων δεν βοηθάει ούτε στην καταπολέμηση της ανεργίας, ούτε στην πάταξη της αδήλωτης εργασίας, ούτε στη στήριξη της πραγματικής οικονομίας, ούτε τελικά στο μεγάλο ζητούμενο που είναι η ανάπτυξη.  Είμαι πεπεισμένος ότι το νομοθετικό έργο όσον αφορά στις μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά έχει κλείσει τον κύκλο του.

- Από την ψήφιση του Μνημονίου και μετά, πόσο έχουν αλλάξει, βάσει των ελέγχων σας, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας;

Υπάρχει μια γενικότερη επισφάλεια. Οι αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις έχουν επιφέρει μια αστάθεια στο βηματισμό της αγοράς εργασίας και όλες οι πλευρές προσπαθούν να αυτοκαθοριστούν μέσα σε ένα νέο περιβάλλον, ευμετάβλητο και πρωτόγνωρο. Είναι προφανές ότι η μονομέρεια της πλειοψηφίας των νομοθετικών παρεμβάσεων προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης της ανταγωνιστικότητας, σε μια Ελλάδα που η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είναι οικογενειακές και μικρομεσαίες, δεν μπόρεσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη εκ παραλλήλου ενός πλέγματος εξισορρόπησης των εργασιακών δικαιωμάτων. Το άγχος που προεκλίθη από τις συντελούμενες απότομες αλλαγές, λειτούργησε με τρόπο που αύξησε τη διαπραγμάτευση των μερών εκτός νομοθετικού πλαισίου με μειωμένες αντιστάσεις. Έτσι, οι δυνατότητες που δόθηκαν στους εργοδότες, με ανάπτυξη των ευέλικτων μορφών εργασίας, μείωση του εργασιακού κόστους, δυνατότητα επιχειρησιακών συμβάσεων κ.λ.π., αντί να αξιοποιηθούν θετικά, σε αρκετές περιπτώσεις αποτέλεσαν το περίβλημα μιας παραβατικής συμπεριφοράς με την ανοχή της ασθενούς πλευράς, των εργαζομένων, οι οποίοι θεωρούν ότι πρέπει πρώτα να διασφαλίσουν την ύπαρξη μιας δουλειάς και αφήνουν σε δεύτερη, ή και έσχατη μοίρα, δικαιώματα και διεκδικήσεις. Είναι ένα φαινόμενο που δυστυχώς παίρνει ραγδαίες διαστάσεις και πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να ανακοπεί. Φανταστείτε ότι εκπτώσεις γίνονται και σε θέματα ζωτικότατης σημασίας, όπως είναι η ασφάλεια και η υγεία στην εργασία, όροι που φαίνεται να χάνουν ολοένα έδαφος μέσα στη σύγχρονη διαμορφούμενη πραγματικότητα. Η ανάγκη της καθημερινής επιβίωσης υπερκαλύπτει ακόμα και αυτή τη διασφάλιση της υγείας και της ζωής. Εμείς, βέβαια, η Επιθεώρηση, διατηρούμε υψηλό το αίσθημα της προάσπισης της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, ωστόσο, διαπιστώνουμε ότι η ανάγκη για δουλειά οδηγεί σε μια γενικότερη  εμπλοκή όλων των θεμάτων που άπτονται εργασιακών κεκτημένων. Όλα αυτά, τελικά, δεν συνδέονται τόσο με αυτό καθεαυτό το Μνημόνιο, όσο με τη γενικότερη κατάσταση της χώρας και την αίσθηση ανασφάλειας που υπάρχει.

- Μας περιγράφετε μια συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση...

Βεβαίως. Το Μνημόνιο και οι εφαρμοστικοί νόμοι έχουν συγκλίνει στο να δημιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο, όπου η συλλογική διαπραγμάτευση έχει αισθητά υποχωρήσει με τις επιχειρησιακές συμβάσεις να αποτελούν πλέον τη συλλογική έκφραση, ενώ στην πλειοψηφία να επικρατούν πλέον οι ατομικές συμβάσεις, που οδηγούν σε έλλειψη συμπαγούς συμπεριφοράς των εργαζομένων και κατά συνέπεια σε δυσμενείς μεταβολές των εργασιακών καταστάσεων. Δυστυχώς, και από τα στοιχεία που έχουμε και δίνουμε περιοδικά στη δημοσιότητα προκύπτει ότι στη χώρα μας αυτή τη στιγμή δεν ευημερούν ούτε οι άνθρωποι, ούτε οι αριθμοί. Βλέπουμε, για παράδειγμα, ότι οι νέες συμβάσεις πλήρους εργασίας που κατατέθηκαν στις Υπηρεσίες μας για το 2011 σημειώνουν μια μείωση σε ποσοστό 21,42% σε σχέση με το 2010, ενώ αντίθετα οι εκ περιτροπής συμβάσεις απασχόλησης παρουσιάζει μια αύξηση σε ποσοστό 12,56% και οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης, πάλι αυξητικά κινούμενες σε ένα ποσοστό 1,99%. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι, ωστόσο, το ποσοστό της αύξησης συγκριτικά με πέρσι των μετατροπών συμβάσεων από πλήρη απασχόληση σε μερική ή εκ περιτροπής, όπου σημειώνεται κατακόρυφη αύξηση κατά 124% των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Γίνεται, συνεπώς, εύκολα αντιληπτό ότι οι εργοδότες έχουν προσανατολιστεί προς τις νέες ευέλικτες μορφές απασχόλησης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα εισοδήματα των εργαζομένων και όχι μόνο. Όλη αυτή την αρνητική κατάσταση έρχεται να επιτείνει η εκτίναξη της ανεργίας, η οποία λειτουργεί ιδιαιτέρως πιεστικά προς τους μισθούς και αποτελεί σίγουρα ένα σημείο - κλειδί, του οποίου η αντιμετώπιση πρέπει να γίνει άμεσα, μεθοδικά και ριζοσπαστικά.

- Υπάρχει κάποια εκτίμηση για το πόσο έχει μειωθεί το κόστος εργασίας μέσα στο 2011;

Με βάση τα επίσημα στοιχεία που έχουμε θα μπορούσαμε να πούμε ότι στην παρούσα χρονική στιγμή σημειώνεται μία μείωση του κόστους εργασίας της τάξεως του 14%. Ωστόσο, σε ορισμένους οικονομικούς κλάδους, όπως ο επισιτισμός, σημειώνεται μείωση που αγγίζει το 30%. Το κατά πόσο βέβαια τα ποσοστά αυτά αντικατοπτρίζουν και τις πραγματικές μειώσεις είναι ένα θέμα, καθώς έχει γίνει, όπως ήδη σημειώσαμε, μεγάλη χρήση των ευέλικτων μορφών εργασίας, σε σημείο που εκεί υποκρύπτεται μία εντυπωσιακά μεγάλη μείωση μισθολογικού κόστους, η οποία δεν είναι συγκρίσιμη. Γιατί, οι ευέλικτες μορφές εργασίας χρησιμοποιήθηκαν ως «όχημα» μειώσεως εργατικού κόστους, ακόμα και σε περιπτώσεις που δεν ήταν επιβεβλημένη η εφαρμογή τους, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που στην πραγματικότητα είχαμε μείωση απολαβών κατά νόμο, χωρίς, ωστόσο, πραγματική μείωση των ωρών απασχόλησης. Έτσι στην πραγματική οικονομία, στην οποία ενυπάρχει και η παράπλευρη οικονομία, η παραοικονομία, όπου η αδήλωτη εργασία έχει την «τιμητική» της, η μείωση του κόστους εργασίας λειτουργεί πολλαπλασιαστικά ως προς το συνολικό αποτέλεσμα. Να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο ότι το ποσοστό της ανασφάλιστης εργασίας σε σχέση με το συνολικό αριθμό ελεγχθέντων εργαζομένων παρουσιάζει μια αυξητική τάση, αγγίζοντας και το 30%.

- Ποιες είναι οι συνηθέστερες παραβάσεις που διαπιστώνουν οι Επιθεωρητές του ΣΕΠΕ κατά τη διάρκεια των ελέγχων;

Μη καταβολή δεδουλευμένων. Νομίζω ότι η καθυστέρηση στην καταβολή δεδουλευμένων ήταν, είναι και θα είναι η «βασίλισσα» των παραβάσεων. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες «συνήθεις ύποπτες» παραβατικές συμπεριφορές, όπως είναι η μη καταβολή δώρου, οι απολύσεις χωρίς καταβολή αποζημίωσης,  οι οφειλές αποδοχών αδείας και επιδομάτων αδείας, η μη χορήγηση αναλυτικών εκκαθαριστικών σημειωμάτων στους μισθωτούς κατά την εξόφληση των αποδοχών τους, ο εξαναγκασμός υπογραφής εξοφλητικών αποδείξεων και καταβολή μικρότερου ποσού, η παραβίαση ωραρίου, η απασχόληση σε ημέρα ανάπαυσης (REPO), η μη κατάθεση στις Υπηρεσίες μας ή μη ανάρτησή τους σε εμφανές σημείο στους χώρους εργασίας των πινάκων προσωπικού και των ωρών εργασίας ή των προγραμμάτων εργασίας από τις επιχειρήσεις όταν λειτουργούν με τη διαδοχική εναλλαγή περισσότερων της μιας ομάδας εργαζομένων ή όταν έχουν κυλιόμενες ημέρες αναπαύσεως ή είναι συνεχούς λειτουργίας με εναλλασσόμενες βάρδιες, παράνομη υπερωριακή απασχόληση, η μη χορήγηση εβδομαδιαίας και αναπληρωματικής ανάπαυσης όπως και η μη χορήγηση της αδείας στους μισθωτούς ή μη τήρηση του βιβλίου αδειών.

- Μετέχετε σε μια ομάδα νέων, σε ηλικία στελεχών του ΠΑΣΟΚ, που έχουν αναλάβει μια πρωτοβουλία για «την αλλαγή όλου του βιβλίου και όχι απλά της σελίδας» όπως χαρακτηριστικά λέτε στο κείμενό σας; Τι ακριβώς πρεσβεύετε και ποιες οι βασικές σας προτάσεις;

Θέλω να πιστεύω ότι η παρουσία μας αυτή τη χρονική στιγμή, όπως και οι προτάσεις μας, αντικατοπτρίζουν μια ετερόκλητη ελπίδα. Η γενιά μας, μια γενιά που έχει κληθεί να πληρώσει τα σπασμένα, μια γενιά που κουτσουρεύεται από την ανεργία και την έλλειψη διεξόδων, θα πρέπει κάποια στιγμή να εγκαταλείψει τις όποιες διαχωριστικές γραμμές και να αναλάβει το καθήκον να παραδώσει στην επόμενη γενιά, στα παιδιά μας, ένα καλύτερο αύριο. Είμαστε όντως ένας πυρήνας ατόμων που εκπροσωπούν μια νεότερη γενιά του ΠΑΣΟΚ, που ακόμα δεν έχει κληθεί να μιλήσει για όσα την αφορούν. Βλέπετε, η πολιτική πραγματικότητα εμπεριέχει πάντα μια τριβή μεταξύ μιας δοκιμασμένης εμπειρίας και μιας άφθαρτης, γνήσιας και δυναμικής ορμής, με φλόγα και όραμα. Η εξισορρόπηση μεταξύ εμπειρίας και ανανέωσης –όχι τόσο προσώπων όσο οπτικής γωνιάς– είναι μια δύσκολη υπόθεση. Δυστυχώς στο ΠΑΣΟΚ αυτή η εξισορρόπηση φαίνεται να έχει χαθεί και μαζί με αυτή έχει χαθεί και το ΠΑΣΟΚ σε μια περιδίνηση γύρω από τα ίδια και τα ίδια, μια εσωστρέφεια και μια αυταπάρνηση του βασικού κυττάρου του, που δεν είναι –ή δεν θα έπρεπε να είναι– άλλο από την διαρκή αμφισβήτηση των πάντων και την αποτίναξη κάθε κατεστημένης σκέψης.  Διότι ανοικτό κόμμα σημαίνει ανοικτή σκέψη, σημαίνει δυνατότητα να ξεκινήσουμε και να επανακινήσουμε τη συζήτηση από το μηδέν, να δούμε όλα τα δεδομένα, να αφουγκραστούμε κάθε ψίθυρο και κάθε κραυγή και όλοι μαζί, μέσω των συγκλήσεων και των αντεγκλήσεων να ζήσουμε το μεγαλείο της συμμετοχικής δημοκρατίας, η οποία, μόνο αυτή, μπορεί να επιφέρει καρπούς. Εμείς θελήσαμε να βγάλουμε προς τα έξω αυτά που μας απασχολούν, γιατί αισθανόμαστε την ευθύνη της συμμετοχής με πραγματικές προτάσεις. Θελήσαμε να διαμηνύσουμε ότι υπάρχουν και άλλες σκέψεις, και άλλες λύσεις, και άλλοι δρόμοι. Θελήσαμε να φέρουμε στο προσκήνιο τη δυνατότητα να τοποθετηθούν όλοι για όσα συμβαίνουν και αποφύγαμε τον εύκολο και δημοφιλή δρόμο, στο να εστιάσουμε σε μια άκαρπη κριτική χωρίς προτάσεις. Θεωρούμε ότι το νέο κοινωνικό συμβόλαιο, την αναγκαιότητα του οποίου ευαγγελιζόμαστε, πρέπει να βασίζεται σε μια νέα γλώσσα, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη το χαρτογραφημένο παρελθόν και οραματιζόμενη ένα ελεύθερο από τις αγκυλώσεις του χθες αύριο. Διεκδικούμε για εμάς τον τίτλο των νέων μεταρρυθμιστών, οι οποίοι προερχόμενοι από την κοινωνία και συμπορευόμενοι με το κόμμα, μπορούμε να επανασυνδέσουμε κόμμα και κοινωνία. Και αυτό που επιδιώκουμε είναι να δουλέψουμε για να επαναφέρουμε την ευημερία και στα νούμερα και –πρωτίστως– στους ανθρώπους. Το πρώτο ουσιαστικό στοίχημα παραμένει να αλλάξουμε νοοτροπία, να γίνουμε εμείς μια νέα αρχή σκέψης, λόγου, ύπαρξης, από την οποία θα ξεπηδήσει μια συνέχεια ικανή να ξεπεράσει τις δυσκολίες του σήμερα και να δημιουργήσει ένα αισιόδοξο αύριο.  Αν μπορέσουμε να αλλάξουμε νοοτροπία μπορούμε και να ελπίζουμε!

Πηγή:www.capital.gr