ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΑΛΕΚΟ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ: 38 ΧΡΟΝΙΑ META...!!!

ΜΕ ΤΗΝ ΦΑΛΑΤΣΙ

Ο ΑΛΕΚΟΣ ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ

Του Αθανασόπουλου Περικλή

01.05.2014

Είναι αλήθεια ότι στο προσωπικό γραφείο του πρώην Ισπανού Πρωθυπουργού ΦΕΛΙΠΕ ΓΚΟΤΖΑΛΕΣ ,δεσπόζει μια φωτογραφία με τον ανωτέρω σοσιαλιστή ηγέτη, τον Ιταλό σοσιαλιστή ηγέτη DALEMA και τον δολοφονηθέντα Έλληνα επαναστάτη της δικτατορίας ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ;

Αν ισχύει κάτι τέτοιο και σε σχέση με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής μπορούμε εύκολα να υποστηρίξουμε ότι ο άνθρωπος που θα μπορούσε να ενώσει την αριστερά της εποχής εκείνης και μάλιστα όχι μόνο αλλά ολόκληρο τον κεντροαριστερό χώρο δεν ήταν άλλος εκτός από τον δολοφονηθέντα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ.

Δεν είναι τυχαίο που στις εκλογές του 1974 ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ δεν εντάχτηκε στις τάξεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ αλλά κατέβητε και εκλέχτηκε με το ψηφοδέλτιο της ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ του Γ. ΜΑΥΡΟΥ..

Παρόλο που προδικτατορικά είχε ενταχθεί στην νεολαία της ΕΝΩΣΗΣ ΚΕΝΤΡΟΥ του Γ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ αμέσως μετά την μεταπολίτευση δήλωσε απαξίωση στον γιό ΑΝΔΡΕΑ και τάχτηκε στον καθαρά κεντρώο χώρο της μεταπολίτευσης.

Αυτή του η πράξη και μόνο, δηλώνει την έντονη αντίθεση με αυτά που πρόκειται να πράξει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ προσδοκώντας στην διάλυση του κεντρώου χώρου..!!

Η δράση  ότου,  ο χαραχτήρας , η αγωνιστηκώτητα , το θάρρος, η τόλμη, και χίλια αλλά προσόντα, αλλά κυρίως και οι προσβάσεις του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ με Ευρωπαίους όμοιους του , όπως στη φωτογραφία, η σχέση ζωής με την Ιταλίδα δημοσιογράφο παγκοσμίου φήμης πολεμική ανταποκρίτρια ΟΡΙΑΝΑ ΦΑΛΑΤΖΙ, καθώς και οι  επαφές του με κορυφαίους Ευρωπαίους διανοούμενους, οι οποίοι γνώριζαν τις φοβερές ικανότητες του, την δράση του και το έργο του, τον καθιστούσαν έναν πολιτικό άνδρα τεραστίου αναστήματος.

Ένας τέτοιος άνδρας θα ήταν ο μοναδικός που θα μπορούσε να οργανώσει  ένα κόμμα, και να εμπνεύσει την τότε νεολαία και τον Ελληνικό λαό, πράγμα που θα τον έκανε να κυριαρχήσει στον ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΟ ΧΩΡΟ…!!

Αν θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο, στένευαν αρκετά πλέον τα περιθώρια στον ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ να πετύχει την συσπείρωση του αντίστοιχου χώρου, γιατί ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ θα ήταν ένα τεράστιο εμπόδιο για την υλοποίηση του γενικού σχεδίου του.

Τον Μάιο του 1976 μετά απο 18 μήνες βουλευτικής θητείας , το εμπόδιο που θα ευρίσκετο μπροστά στο δρόμο του ΠΑ.ΣΟ.Κ και άκουγε στο ονομα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ τελείωσε, και ο δρόμος άνοιξε διάπλατα...!!!

 Το αρχείο της Βουλής αναφέρει:

Παναγούλης Αλέξανδρος Βασιλείου
(απεβίωσε στις 01/05/1976) ΕΔΗΚ ΥΠΟΛΟΙΠΟΝ ΠΡΩΗΝ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ αντικαταστάθηκε από: Βασιλάτος Γεράσιμος Βασιλείου..

 

Δεν πρέπει να γράψουμε τίποτα περισσότερο παρά να προβληματιστούμε αν ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ κατάφερνε να ενώσει την ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑ, μήπως θα είχε αλλάξει ριζικά την πορεία του τόπου και σήμερα ήταν εντελώς διαφορετικά τα πράγματα;

Παραθέτουμε δύο από τα δικά του ποιήματα και ας προβληματιστούμε…!!!

Υπόσχεση

Τα δάκρυα που στα μάτια μας

θα δείτε ν' αναβρύζουν

ποτέ μην τα πιστέψετε

απελπισιάς σημάδια.

Υπόσχεση είναι μοναχά

γι' Αγώνα υπόσχεση

(Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου, Φεβρουάριος 1972)

Vi scrivo da un carcere in Grecia, 1974

Διεύθυνσή μου

Ένα σπιρτόξυλο για πέννα

αίμα στο πάτωμα χυμένο για μελάνι

το ξεχασμένο περιτύλιγμα της γάζας για χαρτί

Μα τι να γράψω;

Τη Διεύθυνσή μου μονάχα ίσως προφτάσω

Παράξενο και πήζει το μελάνι

Μέσ’ από φυλακή σας γράφω

στην Ελλάδα

(Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου, 5 Ιουνίου 1971 – Μετά ξυλοδαρμό)

Vi scrivo da un carcere in Grecia, 1974.

Τέλος παραθέτουμε από την βικιπαιδεια  ότι σχετικό υλικό υπάρχει γύρω από την ζωή του…!!!

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης (2 Ιουλίου 1939 – 1 Μαΐου 1976) υπήρξε πολιτικός και ποιητής. Δραστηριοποιήθηκε στον αγώνα κατά της Δικτατορίας της Χούντας των Συνταγματαρχών (1967-1974). Παγκόσμια γνωστός, ιδιαίτερα για την θαρραλέα του πράξη, την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου στις 13 Αυγούστου 1968, αλλά και για την αντοχή του στα βασανιστήρια που ακολούθησαν. Στην μεταπολίτευση εκλέχθηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.).

Πίνακας περιεχομένων 1 Βιογραφία 1.1 Πολιτική 1.2 Αντιδικτατορική δράση 1.3 Μεταπολίτευση 2 Ποιητικό έργο 2.1 Ποιήματα 3 Σύμβολο 4 Παραπομπές 5 Ταινία 6 Ντοκυμαντέρ 7 Μουσική 8 Βιβλιογραφία 8.1 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Βιογραφία

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης γεννήθηκε στην Γλυφάδα. Δευτερότοκος γιος της Αθηνάς Κακαβούλη και του Βασιλείου Παναγούλη, αξιωματικού του στρατού ξηράς. Αδερφός του Γεωργίου Παναγούλη, θύματος του καθεστώτος των Συνταγματαρχών, και του Ευσταθίου Παναγούλη, μετέπειτα πολιτικού άνδρα. Από την πλευρά του πατέρα του κατάγεται από την Δίβρη (Λάμπεια) Ηλείας και από την πλευρά της μητέρας του από το Σύβρο Λευκάδας. Εξαιτίας της κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα, ο Α. Παναγούλης πέρασε μέρος της παιδικής του ηλικίας στη Λευκάδα. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην Σχολή Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων.

Πολιτική

Πνεύμα ελεύθερο και δημοκρατικό, ο Αλέξανδρος Παναγούλης εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στις κεντρώες πολιτικές δυνάμεις του τόπου: στην Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) του Γεωργίου Παπανδρέου. Συγκεκριμένα ο Α. Παναγούλης εντάχθηκε στην οργάνωση της νεολαίας του κόμματος – Οργάνωση Νέων της Ένωσης Κέντρου (Ο.Ν.Ε.Κ.) που μετονομάζεται στη συνέχεια σε Ελληνική Δημοκρατική Νεολαία (Ε.ΔΗ.Ν.) – για να αναλάβει μετά την μεταπολίτευση την προεδρία της στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974.

Αντιδικτατορική δράση

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης συμμετείχε ενεργά στον αγώνα για την επαναφορά της δημοκρατίας και εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος του Γ. Παπαδόπουλου (1967-1974). Λιποτάκτησε από το στράτευμα και ίδρυσε την οργάνωση Εθνική Αντίσταση. Αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο για να καταστρώσει σχέδιο δράσης. Εκεί έρχεται σε επαφή με τους πολιτικούς άνδρες του τόπου, όπως ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, με σκοπό να τους ζητήσει να συνδράμουν στην αντίσταση. Επανέρχεται στην Ελλάδα και μαζί με στενούς του συνεργάτες σχεδιάζει την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου την 13η Αυγούστου 1968 κοντά στη Βάρκιζα. Αποτυγχάνει και συλλαμβάνεται. Όπως σημειώνει η Οριάνα Φαλάτσι στην συνέντευξη της με τον Αλέξανδρο Παναγούλη μετά την απελευθέρωση του, η πράξη του ήταν μια πολιτική πράξη εναντίον της δικτατορίας. Η Φαλάτσι αναφέρει τον Α. Παναγούλη ως εξής: Δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο^[1]
Μετά από μερόνυχτα συνεχούς βασανισμού, οδηγείται ημιθανής στο νοσοκομείο και κατόπιν δικάζεται από το Στρατοδικείο στις 3 Νοεμβρίου 1968^[2] και καταδικάζεται δις εις θάνατον, μαζί με άλλα μέλη της Εθνικής Αντίστασης, στις 17 Νοεμβρίου 1968^[1]. Μεταφέρεται στην Αίγινα για την εκτέλεση η οποία όμως ματαιώθηκε χάρη στις πιέσεις της διεθνούς κοινότητας και αφού προσπάθησαν να πείσουν τον Παναγούλη να υπογράψει για να του δοθεί χάρη. Στις 25 Νοεμβρίου 1968 ο Παναγούλης μεταφέρθηκε από την Αίγινα στις Στρατιωτικές Φυλακές του Μπογιατίου (Σ.Φ.Μ.), όπου και του επιβλήθηκε η "ποινή του εντοιχισμού" όπως λέει ο ίδιος.^[3] Από εκεί δραπετεύει στις 5 Ιουνίου 1969, συλλαμβάνεται όμως εκ νέου και οδηγείται προσωρινά στο στρατόπεδο στου Γουδή για να μεταφερθεί μετά από ένα μήνα και πάλι στις φυλακές Μπογιατίου. Εκεί τον περιμένει η απομόνωση σε κελί που το έφτιαξαν ειδικά για τον Παναγούλη και ήταν σαν αντίγραφο τάφου. Επιχειρεί να δραπετεύσει αρκετές φορές ανεπιτυχώς. Γράφει ποιήματα ως διέξοδο. Συνεχίζει να γράφει ακόμα και όταν του κατάσχουν κάθε γραφική ύλη χρησιμοποιώντας για μελάνι το αίμα του και για χαρτί τους τοίχους του κελιού-τάφου του.
Ο Α. Παναγούλης σύμφωνα με ορισμένους αρνείται την πρόταση απονομής χάριτος που του προσέφερε η χούντα. Τον Αύγουστο του 1973 – μετά από τεσσεράμισι σχεδόν χρόνια φυλάκισης – απελευθερώθηκε βάση της γενικής αμνηστίας που απένειμε το καθεστώς των συνταγματαρχών στους πολιτικούς κρατούμενους, κατόπιν της αποτυχημένης προσπάθειας του Γ. Παπαδόπουλου να φιλελευθεροποιήσει το καθεστώς του. Αυτοεξορίζεται εκ νέου, αυτή τη φορά στην Φλωρεντία της Ιταλίας, για να επαναδραστηριοποιηθεί στην αντίσταση, ουσιαστικά όμως συνεχίζει την αντίσταση στην Ελλάδα ερχόμενος κρυφά όπου και οργανώνει ομάδες αντίστασης.

Μεταπολίτευση

O τάφος του Παναγούλη στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών

Στην μεταπολίτευση ο Αλέξανδρος Παναγούλης εκλέγεται βουλευτής της Β΄ Αθηνών με την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (Ε.Κ.-Ν.Δ., σήμερα Ε.ΔΗ.Κ.), στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974. Επιδιώκει την απομόνωση των πολιτικών που συνεργάστηκαν με το δικτατορικό καθεστώς της Χούντας και εξαπολύει σωρεία καταγγελιών. Λίγο μετά την εκλογή του έρχεται σε ρήξη με την ηγεσία του κόμματος του γιατί είχε συγκεντρώσει στοιχεία για τη συνεργασία του Δημήτρη Τσάτσου με το χουντικό καθεστώς, με συνέπεια να αρνηθεί να συνυπάρξει με τον "προδότη" στο ίδιο κόμμα και παραιτείται. Παρέμεινε όμως στη Βουλή των Ελλήνων ως ανεξάρτητος βουλευτής. Επιμένει στις καταγγελίες του και έρχεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον Υπουργό Εθνικής Αμύνης, Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Δημήτρη Τσάτσο. Δέχθηκε πολιτικές πιέσεις αλλά και απειλές για τη ζωή του για να αποσύρει τις καταγγελίες του, όπως διαρρήξεις στο πολιτικό του γραφείο, μηνύματα που του άφηναν άγνωστοι κλπ.
Σκοτώνεται την πρωτομαγιά του 1976^[4] σε ηλικία 38 ετών κατόπιν τροχαίου ατυχήματος στην λεωφόρο Βουλιαγμένης (το αυτοκίνητό του πήγε και έπεσε σε υπόγειο κατάστημα επί της λεωφόρου κάθετα στην πορεία), λίγες μέρες πριν την αποκάλυψη των φακέλων σχετικά με τα όργανα ασφαλείας της Χούντας (Φάκελος ΕΣΑ). Η αποκάλυψη των φακέλων, που δεν έλαβε χώρα ποτέ, λέγεται ότι περιείχε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις εις βάρος ορισμένων πολιτικών που συνεργάστηκαν με την χούντα. Κατά πολλούς, το τροχαίο ατύχημα είχε στηθεί για να θέσει τον Αλέξανδρο Παναγούλη εκτός μάχης και να εξαφανίσει τις αποδείξεις που είχε υπό την κατοχή του. Δεν έχει παρουσιαστεί ωστόσο μέχρι σήμερα κανένα τεκμήριο για όλες αυτές τις εικασίες.

Ποιητικό έργο

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης βασανίζεται καθημερινά, με τα πιο ευφάνταστα, σκληρά και αποκρουστικής σύλληψης βασανιστήρια καθ΄ όλη την διάρκεια της κράτησης του. Η αυτοκυριαρχία του, η αυτοπειθαρχία του, το πείσμα στο να υπερασπιστεί αυτό που πιστεύει και το χιούμορ που διέθετε λειτουργούν σαν ασπίδες χάρη στις οποίες κατορθώνει να επιβιώσει τον σωματικό και ψυχικό βιασμό. Κατά πολλούς, στις φυλακές του Μπογιατίου γράφει τα καλύτερα του ποιήματα στον τοίχο του κελιού του ή σε μικροσκοπικά παλιόχαρτα, με μελάνι συχνά το ίδιο του το αίμα. Πολλά από τα ποιήματα του δεν διασώθηκαν. Αρκετά όμως από αυτά είτε κατάφερε να τα βγάλει από την φυλακή με διάφορους τρόπους είτε να τα ξαναγράψει αργότερα χάρη στο ισχυρό μνημονικό του. Το 1972, ενώ ήταν ακόμη στη φυλακή, εκδίδεται στο Παλέρμο η πρώτη ποιητική του συλλογή στα Ιταλικά Altri seguiranno: poesie e documenti dal carcere di Boyati (Άλλοι θα ακολουθήσουν: ποίηση και ντοκουμέντα από τις Φυλακές του Μπογιατίου) με εισαγωγικό σημείωμα από τον Ιταλό πολιτικό Φερούτσιο Πάρη και τον Ιταλό σκηνοθέτη και καλλιτέχνη Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Για το έργο του αυτό ο Α. Παναγούλης βραβεύτηκε με το Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας Βιαρέτζιο (Premio Viareggio Internazionnale) τη χρονιά που ακολούθησε. Μετά την απελευθέρωση του ο Α. Παναγούλης εξέδωσε στο Μιλάνο την δεύτερή του ποιητική συλλογή στα Ιταλικά Vi scrivo da un carcere in Grecia (Μέσα από Φυλακή σας γράφω στην Ελλάδα) με εισαγωγικό σημείωμα από τον Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Είχε προηγηθεί η έκδοση στα ελληνικά τετραδίων όπως η συλλογή με τίτλο Η Μπογιά.

Σύμβολο

Η ζωή και το έργο του Αλέξανδρου Παναγούλη τροφοδότησε τους καλλιτεχνικούς κύκλους. Συγκεκριμένα, ο διάσημος μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, κατατρεγμένος επίσης για τα πολιτικά του πιστεύω από την Χούντα των Συνταγματαρχών, μελοποίησε ποιήματα του. Ακόμη, η ποίηση και η ζωή του Α. Παναγούλη έγινε αντικείμενο μελέτης για πολλούς ερευνητές. Σε αυτή την ομάδα εντάσσεται και το έργο Un Uomo (Ένας Άντρας) που εκπονήθηκε από την Ιταλίδα δημοσιογράφο και σύντροφο του Οριάνα Φαλάτσι.
Κατά πολλούς, ο Αλέξανδρος Παναγούλης, ο παραλίγο «τυραννοκτόνος», με την θαρραλέα του πράξη (την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα) έχει καθιερωθεί σαν σύμβολο της ελευθερίας, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών και πολιτικών ελευθεριών και χάρη στο πολιτικό του ήθος εμπνέει τις νέες γενιές στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.
Η ελληνική πολιτεία, κατόπιν παρότρυνσης συναγωνιστών, φίλων και θαυμαστών του, για την αναγνώριση της προσφοράς του Αλέξανδρου Παναγούλη εξέδωσε σαν ελάχιστο φόρο τιμής γραμματόσημο (σειρά «Πρόσωπα» - 20 δρχ. του 1996), τηλεκάρτα (100 μονάδων του 1996) και έδωσε το όνομα του σε δημόσιους χώρους (π.χ. δρόμους, πλατείες), μεταξύ των οποίων και ο σταθμός «Άγιος Δημήτριος/Αλέξανδρος Παναγούλης» του μετρό της Αθήνας (2004).

Παραπομπές

1. ↑ Οριάνα (1976), Interview with History, Boston, Houghton Mifflin, σελ. 342
2. ↑ Η δίκη του ιδρυτή της οργάνωσης «Εθνική Αντίσταση» Αλέξανδρου Παναγούλη για την απόπειρα δολοφονίας του Γεωργίου Παπαδόπουλου από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)
3. ↑ Σύμφωνα με την εφημερίδα Έθνος, της 6ης Μαΐου 2006, στην απολογία του, ο Παναγούλης στο στρατοδικείο τον Nοέµβριο του 1968, είπε μεταξύ άλλων: «H ανάκρισις ήρχισε κλιµακουµένη από της περιοχής των γρονθοκοπηµάτων, των εγκαυµάτων, της φάλαγγος και των ραβδισµών µέχρις και της περιοχής των σεξουαλικών βασανιστηρίων... ∆εν αποδέχοµαι την βίαν ως µέσον, ούτε την πολιτική δολοφονία, αλλά εις την προκειµένην περίπτωσιν διά να αλλάξη η κατάστασις η οποία µας επεβλήθη διά της βίας, µόνον διά της βίας ηµπορεί να αλλάξη... ∆εν έχει σηµασίαν ότι ηµείς απετύχαµεν. Aλλοι έρχονται µετά από µας... ∆εν υποχωρώ διότι γνωρίζω ότι το ωραιότερον κύκνειον άσµα οιουδήποτε πραγµατικού αγωνιστού είναι ο επιθανάτιος ρόγχος προ του εκτελεστικού αποσπάσµατος, παρά ενώπιον µια τυραννίας, και αυτήν την θέσιν αποδέχοµαι».
4. ↑ Κηδεία του βουλευτή της ΕΔΗΚ Αλέξανδρου Παναγούλη στην Αθήνα (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)

Ταινία

• Panagulis Vive (Ο Παναγούλης Ζεί;) (1980/1), Σενάριο: Giuseppe Ferrara, Piergiovanni Anchisi, Riccardo Iacona, Gianfrancesco Ramacci, με την συνεργασία του Θανάση Βαλτινού, Παραγωγός: Τζιουζέπε Φερράρα• Φωτογραφία: Silvio Fraschetti, Μουσική: Δημήτρης Νικολάου• 35 mm έκδοση κινηματογράφου και 16 mm έκδοση τηλεόρασης• Διάρκεια: 110', Μέρος Α (από τις Δ – Ανολοκλήρωτο), ΡΑΙ (RAI), 1980.

Ντοκυμαντέρ

• Altri Seguiranno (Και άλλοι θ’ακολουθήσουν) (1973), Φωτογραφία - Μοντάζ: Silvano Agosti • Ήχος: Olivier Rhamat; Ερμηνεία: Αλέξανδρου Παναγούλη • Παραγωγή: Silvano Agosti / Σουηδική Τηλεόραση • 16 mm • b/n; Διάρκεια: 45'.
• Eine Rose ist eine Rose ist eine Rose.Ein Mord ist ein Mord ist ein Mord. Der Fall Panagoulis. Documentary by Ebbo Demant. Germany.1976

Μουσική

• PANAGULIS, Alessandro & MORRICONE, Ennio, NON DEVI DIMENTICARE, LP RCA PL31238, 1979.
• Κοκκινο τριανταφυλλο τραγουδι Γιωργος Νταλαρας(Μικης Θεοδωρακης μουσ.- στιχοι) 1976

Βιβλιογραφία

• Φαλάτσι, Οριάνα (1976), Interview with History (Συνέντευξη με την Ιστορία), Boston, Houghton Mifflin Company. Μετάφραση από την Ιταλική έκδοση του έργου Intervista con la storia [1974, Milano, Rizzoli], του John Shepley.
• Φαλάτσι, Οριάνα (1980), Ένας Άντρας, Αθήνα, Εξάντας. Mετάφραση από την Ιταλική έκδοση του έργου Un Uomo [1979, Μιλάνο, Rizolli], της Τασούλας Καραϊσκάκη.
• Langlois, Denis (1969), Panagoulis, le sang de la Grèce, Paris, Maspèro.
• Μαρδάς, Κωνσταντίνος (1997), Αλέξανδρος Παναγούλης – Πρόβες Θανάτου, Αθήνα.

Έργα του ιδίου

• Παναγούλης, Αλέξανδρος (1974), Vi scrivo da un carcere in Grecia (Μέσα από φυλακή σας γράφω στην Ελλάδα), Μιλάνο, Rizzoli.
• Παναγούλης, Αλέξανδρος (1990), Altri seguiranno (Και άλλοι θ’ακολουθήσουν), Palermo, Flaccovio (Επανέκδοση).
• Παναγούλης, Αλέξανδρος, Τα ποιήματα, Αθήνα, Παπαζήση (Χωρίς Ημερομηνία).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αφιέρωμα στον Αλέκο Παναγούλη (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Ε.Ρ.Τ.)
• Η δίκη του ιδρυτή της οργάνωσης «Εθνική Αντίσταση» Αλέξανδρου Παναγούλη για την απόπειρα δολοφονίας του Γεωργίου Παπαδόπουλου από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών 04/11/1968 (Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο)