Μετά το #BREXIT ο Σοιμπλε εξωθεί την Ιταλία σε #ITALeave για να σώσει την DeutscheBank

Εάν η Ευρώπη απειλείται αυτήν τη στιγμή με μια νέα κρίση, το οφείλει στην παλαιότερη τράπεζα του κόσμου. Η Monte dei Paschi di Siena, που ιδρύθηκε το 1472 και αποτελεί σήμερα την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας, αποδεικνύεται η «μαύρη τρύπα» του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.

Επειτα από δύο κρατικές διασώσεις και τέσσερις ανακεφαλαιοποιήσεις, δεν έχει καταφέρει να μειώσει το βουνό των κόκκινων δανείων της, με αποτέλεσμα να αποτελεί το «Σημείο Μηδέν» αυτού που οι αναλυτές περιγράφουν ως μια τραπεζική κρίση σε αργή κίνηση στην Ιταλία. Με τις ιταλικές τράπεζες να βαρύνονται από κόκκινα χρέη 360 δισ. ευρώ και να έχουν χάσει σχεδόν το 60% της κεφαλαιοποίησής τους από τις αρχές του έτους, είναι ξεκάθαρο ότι ο κλάδος χρειάζεται μια νέα ένεση κεφαλαίων, που, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, ανέρχεται έως και στα 45 δισ. ευρώ.

Το πρόβλημα είναι ότι οι νέοι κανόνες που υποτίθεται ότι θα έσωζαν την Ευρώπη απειλούν τώρα να καταστρέψουν την Ιταλία. Με βάση τον κανονισμό περί bail in που ισχύει εδώ και λίγους μήνες, ο Ματέο Ρέντσι θα πρέπει πρώτα να κουρέψει τους ομολογιούχους και τους καταθέτες των τραπεζών, εάν θέλει να τους δώσει κρατικά κεφάλαια. Ομως, ο Ιταλός πρωθυπουργός γνωρίζει καλά ότι ένα bail in θα ήταν η ταφόπλακα της πολιτικής του καριέρας, αλλά και της ιταλικής οικονομίας.

Η Ιταλία αποτελεί μια ειδική περίπτωση, αφού οι τράπεζές της έχουν πουλήσει ομόλογά τους ύψους περίπου 200 δισ. ευρώ σε ιδιώτες, δηλαδή κυρίως σε συνταξιούχους και μικροαποταμιευτές, που αγνοούν πλήρως το ρίσκο των επενδύσεων αυτών. «Κάθε γιαγιά έχει αγοράσει τραπεζικούς τίτλους», παραδέχθηκε αξιωματούχος των Βρυξελλών. Πέρυσι, όταν κατά την εκκαθάριση τεσσάρων μικρών τραπεζών περίπου 100.000 ομολογιούχοι έχασαν τα χρήματά τους, ξέσπασε πολιτική θύελλα. Και η περίπτωση του συνταξιούχου που αυτοκτόνησε όταν τα 110.000 ευρώ των αποταμιεύσεών του έκαναν φτερά δείχνει στον Ρέντσι ότι ένα νέο bail in είναι πολιτικά αδύνατο.

Υστερα από αυτά, κανείς αντιλαμβάνεται γιατί η ιταλική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να παραβιάσει τον κοινοτικό κανονισμό και να διασώσει τις τράπεζές της χωρίς κούρεμα, ακόμα και εάν αυτό την οδηγήσει σε μια ευθεία σύγκρουση με την Ευρώπη. Ομως, εξίσου κατανοητή είναι και η οργισμένη αντίδραση του Βερολίνου σε οποιαδήποτε τέτοια σκέψη. «Γράψαμε τους κανόνες για το πιστωτικό σύστημα. Δεν μπορούμε να τους αλλάζουμε κάθε δύο χρόνια», ξεκαθάρισε η Ανγκελα Μέρκελ στο αίτημα του Ρέντσι να γίνει μια εξαίρεση. Πραγματικά, ο κανόνας του bail in αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της τραπεζικής ένωσης, με την οποία η Ευρώπη ήλπιζε ότι έσπασε οριστικά τον φαύλο κύκλο ανάμεσα στις ζημίες των τραπεζών και τα κρατικά χρέη, που αποκαλύφθηκε κατά την πρόσφατη κρίση του ευρώ. Εάν στην πρώτη μεγάλη δοκιμασία του νέου κανονισμού ανοίξει ένα παραθυράκι για εξαιρέσεις, τότε η τραπεζική ένωση τινάζεται στον αέρα και η ευρωζώνη βρίσκεται ξανά στο μηδέν, καταδικασμένη στον αέναο κύκλο των τραπεζικών διασώσεων και των κρίσεων χρέους.

Άλλο ένα δημοψήφισμα-βόμβα για την ευρωζώνη

Από την άλλη, τα προβλήματα των ιταλικών τραπεζών, και κυρίως ο κίνδυνος του bail in, δεν μπορούσαν να έρθουν σε χειρότερη στιγμή για τον Ρέντσι, ο οποίος στα τέλη του Οκτωβρίου θα παίξει την πρωθυπουργία του κορόνα-γράμματα σε ένα αμφίρροπο δημοψήφισμα. Ο Ρέντσι προχώρησε στην προκήρυξη δημοψηφίσματος για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, θέλοντας να κάνει την Ιταλία πιο ευκολοκυβέρνητη. Στόχος του ήταν να περιορίσει τη δύναμη της Γερουσίας, η οποία δημιουργεί εμπόδια και καθυστερήσεις στη διαδικασία των τόσο αναγκαίων για την ιταλική οικονομία μεταρρυθμίσεων. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ο Ρέντσι αποφάσισε να μεγεθύνει το διακύβευμα του δημοψηφίσματος, ξεκαθαρίζοντας ότι, εάν χάσει, είναι αποφασισμένος να παραιτηθεί. Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι αρνητικό για εκείνον, οι αναλυτές της Citigroup προειδοποιούν ότι το ιταλικό δημοψήφισμα του Οκτωβρίου αποτελεί αυτήν τη στιγμή το μεγαλύτερο πολιτικό κίνδυνο που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. «Το δημοψήφισμα αυξάνει τον κίνδυνο ενός exit του Ρέντσι, σε μια στιγμή που το Κίνημα των 5 Αστέρων εμφανίζεται ισχυρό στις δημοσκοπήσεις και η Ιταλία είναι μια από τις χώρες με το πιο ευρωσκεπτικιστικό κλίμα», εξηγούν οι αναλυτές του οίκου. «Εάν ο Ρέντσι χάσει το δημοψήφισμα και παραιτηθεί, η συνεπαγόμενη πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό θα μπορούσε να πυροδοτήσει σημαντική χρηματοοικονομική μεταβλητότητα στην Ιταλία και την Ευρώπη, λόγω της έλλειψης προφανών λύσεων για εναλλακτικούς ηγέτες ή/και της αυξανόμενης πιθανότητας να μπει το αντισυστημικό κόμμα των 5 Αστέρων στην επόμενη κυβέρνηση», λέει η Citi.

Ο στρατηγικός αναλυτής της Wells Fargo Funds Μπράιαν Τζάκομπσεν πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω: Τα προβλήματα των τραπεζών θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο «Italeave», με την Ιταλία να γίνεται η επόμενη χώρα που θα εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ενωση μετά το Ηνωμένο Βασίλειο. Και, σύμφωνα με τον «Economist», μια έξοδος της Ιταλίας θα ήταν το τέλος της ευρωζώνης. «Εάν οι Ιταλοί έχαναν κάποτε την πίστη τους στο ευρώ, το κοινό νόμισμα δεν θα επιβίωνε», εκτιμά το περιοδικό.