Το ΠΑΣΟΚ σήμερα υπάρχει μέλλον;

Από τον Δημήτρη  Μούρνο*

Το ΠΑΣΟΚ σήμερα βρίσκεται στο κρισιμότερο σημείο της ιστορίας του. Μια βαθιά ιδεολογική και οργανωτική κρίση το σπαράσσει. Μια βαριά κρίση αξιοπιστίας το αποκόπτει βίαια από την κοινωνία.

Από μια πρώτη προσέγγιση μοιάζει να πληρώνει το τίμημα της διαχείρισης της οικονομικής κρίσης της χώρας. Είναι η άποψη αυτών που είχαν την ευθύνη της εξουσίας.

Για άλλους είναι το αποτέλεσμα του τρόπου που διαχειρίσθηκε την κρίση, στη βάση δηλαδή ποιών αρχών και προς το συμφέρον ποιών κοινωνικών ομάδων. Ότι δηλαδή οι αντιφάσεις, οι ανακολουθίες και οι συμβιβασμοί στο ιδεολογικό πεδίο, που ενδημούν από πολλά χρόνια, οδήγησαν νομοτελειακά σ’ αυτήν την κρίση.

Το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ, το πρόβλημα της σοσιαλδημοκρατίας παγκόσμια, είναι η ανακολουθία λόγων και πράξεων.

Είναι η προθυμία να δουλέψουν και να διαχειρισθούν το σύστημα, πιστεύοντας ότι με οριακές αλλαγές θα προχωρήσει μπροστά και θα προοδεύσει η κοινωνία.

Στην πράξη όμως αυτές οι αλλαγές εξουδετερώνονται ή αναιρούνται από τις δυνάμεις και τις αντιστάσεις του συστήματος.

Και αυτή βέβαια είναι η πιο καλοπροαίρετη εκδοχή. Γιατί υπάρχει και η άλλη εκδοχή, της πλήρους προσχώρησης και της απορρόφησης από το σύστημα όπως π.χ. η περίπτωση Μπλερ, Σρέντερ και άλλων.

Το ΠΑΣΟΚ πάσχει από μια πολιτική αντίφαση που δεν εννοούν ή δεν θέλουν να αντιληφθούν οι εκάστοτε ηγεσίες.

Η βάση εκκίνησης κάθε νικηφόρας προσπάθειας είναι ένας πολιτικός λόγος, μια εκλογική πρόταση «αριστερή» στη λογική των αρχών του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Κατ’ επανάληψη ο λαός επικύρωσε και ενέκρινε αυτήν την κυβερνητική πρόταση και έφερε το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Τώρα πώς γίνεται κάθε φορά το ΠΑΣΟΚ να ξεστρατίζει σε δεξιές, συντηρητικές επιλογές, να χάνει την επικοινωνία με την εκλογική του βάση και να αποτυγχάνει είναι το μεγάλο ερώτημα.

Και σήμερα το κοινωνικό αίτημα είναι στροφή προς τα αριστερά. Αν δει κανείς τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων αποτυπώνεται ξεκάθαρα αυτή η τάση.

Στην πολιτική, αν στην λογική του ρεαλισμού θυσιάσει κανείς κάποιες βασικές ιδεολογικές αρχές, τι μένει να τον κρατάει στον πολιτικό του φορέα; Αν το ΠΑΣΟΚ, εν ονόματι του πολιτικού ρεαλισμού, εγκαταλείπει το κοινωνικό κράτος, την έννοια της εθνικής κυριαρχίας, την δικαιότερη κοινωνία και μερικά ακόμη, γιατί να μένουν κάποιοι ακόμα εκεί; Με αυτές τις πολιτικές και αυτά τα μέτρα μπορούσε να «σώσει» την χώρα και η Νέα Δημοκρατία και ο όποιος τεχνοκράτης. Πού είναι το διαφορετικό;

Βλέπουμε σήμερα πολλά παράδοξα.

Κάποιοι ανακάλυψαν όψιμα την αριστερή ρητορική. Άλλοι πλειοδοτούν σε ευρωπαϊσμό και φιλελευθερισμό και είναι ολοφάνερο ότι δίνουν εξετάσεις.

Δεν μπορούν να μεταλλάσσονται ανάλογα με τις συνθήκες και να προσαρμόζονται οι αρχές στις ανάγκες της καθημερινής πολιτικής. Οι ιδεολογικές και πολιτικές αρχές δεν μπορούν να γίνονται λάστιχο. Αλλά και οι πολιτικές πρακτικές περισσότερο.

Και αυτή πάλι η ομογενοποίηση της πολιτικής όπου τα όρια μεταξύ των κομμάτων είναι δυσδιάκριτα ή έχουν καταργηθεί εντελώς; Σε τελική ανάλυση, τι εμποδίζει τη συγχώνευση κάποιων κομμάτων;

Τι μένει από το ΠΑΣΟΚ; Μόνο ο ήλιος;

Ηγεσίες φοβικές και ανασφαλείς προτιμούν να περιβάλλονται από κόλακες και πειθήνια όργανα που διαστρεβλώνουν και εξωραΐζουν την πραγματικότητα προκειμένου να είναι ευχάριστοι. Αντί για σοβαρούς και υπεύθυνους συνεργάτες που θα συνδιαμορφώνουν συλλογικά πολιτικές και δράσεις σε επαφή πάντα με την κοινωνική πραγματικότητα, τις κεντρικές ιδεολογικές αρχές και το μακροπρόθεσμο συμφέρον.

Παραβιάζεται η κοινή λογική υποστηρίζοντας μια πολιτική που απέτυχε. Ότι τάχα η χώρα σώθηκε και ο κόσμος δεν το καταλαβαίνει, ότι λίγο πολύ ζούμε ένδοξες στιγμές που δεν γίνονται αντιληπτές, ότι οι πολίτες πρέπει να πουν και ευχαριστώ για όσα έγιναν. Μοιάζουν να μην έχουν καμιά σχέση με την καθημερινή πραγματικότητα και κυρίως με την πραγματική κατάσταση της Ελλάδας

Τι μπορεί να γίνει;

Το πιο δύσκολο θα είναι να πείσει το ΠΑΣΟΚ για την καθαρότητα των προθέσεων και για την εγκυρότητα των πολιτικών δεσμεύσεων. Το πιο μεγάλο κακό δεν είναι ότι απέτυχε ως κυβέρνηση, αλλά ότι ακύρωσε τον πολιτικό του λόγο, την ιδεολογική πρότασή του σε βάθος χρόνου. Και τώρα τι να πάει να πει στον κόσμο;

Το έλλειμμα εσωτερικής δημοκρατίας, της αμφίδρομης ενημέρωσης, της εμμονής σε πολιτικές σταθερές και ιδεολογικές θέσεις, η αναξιοκρατία, οι παρέες, οι ανασφαλείς ηγεσίες αποσάθρωσαν την κομματική βάση του ΠΑΣΟΚ.

Πρέπει να γίνει κάτι που να ανατρέπει το πολιτικό σκηνικό,  να φέρει τον πολίτη στο επίκεντρο, να αποκεντρώνει εξουσίες, να «χαλάει φωλιές», να ανακατανέμει εξουσίες, να αναδεικνύει καινούρια πρόσωπα. Και πρέπει να προτάξει τις πολιτικές και μετά να δει ποια πρόσωπα τις εγγυώνται.

Αν δεν αντιμετωπίσει και αν δεν λύσει αυτά τα προβλήματα, δεν υπάρχει μέλλον.
Δεν μπορεί πια να προσεγγίσει και να πείσει τον κόσμο με την επίκληση του κομματικού πατριωτισμού. Δεν μπορεί πια να υπόσχεται.

Πέρασαν οι εποχές της αυθεντίας και της κομματικής προσήλωσης χωρίς όρους. Τώρα όλοι μπορούν να δουν και να κρίνουν αδυναμίες και αντιφάσεις, προδοσίες και ανεπάρκειες.

Αυτή την ώρα εκείνο που πριν απ’ όλα χρειάζεται είναι να μαζέψει τα κομμάτια του, να κάνει την αυτοκριτική και τον απολογισμό του, να αναλάβουν όλοι τις ευθύνες τους, να ξαναβρούν τις αξίες και την ιδεολογία τους, τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, να ξανασυναντηθούν με την κοινωνία και τον κόσμο, να πείσουν για την αυθεντικότητα και την καθαρότητα των προθέσεών τους και να οικοδομηθούν ξανά σχέσεις εμπιστοσύνης.

Να ανατεθεί αυτός ο ρόλος σε πρόσωπα καινούργια και άφθαρτα που έχουν όμως το σθένος, τη δύναμη, την επιμονή και την εμπειρία να ανταποκριθούν και να φέρουν σε πέρας αυτό το δύσκολο έργο. Αλλά και σε πρόσωπα που πέρασαν αλώβητα στο διάβα του χρόνου και παραμένουν ακέραια στη συνείδηση της κοινωνίας.

Χρειάζεται να περάσει από το Καθαρτήριο.

Είναι η τελευταία ευκαιρία να βγει το ΠΑΣΟΚ από το βαθύ πολιτικό κώμα ή αλλιώς θα πεθάνει.

Αν συνεχίσει να εθελοτυφλεί, να υποκρίνεται και να κρύβει τα προβλήματα κάτω από το χαλί η ιστορία είναι χαμένη, έχει τελειώσει.

Τα ηγετικά στελέχη συζητούν και αυτοπροβάλλονται για τον καταλληλότερο και η κοινωνία έχει φύγει μακριά.

Είναι η ώρα να προσδιορίσει ο καθένας τη θέση του αφού πρώτα διαμορφωθεί ένα νέο πλαίσιο ιδεολογικών και πολιτικών αρχών και ύστερα να αρχίσουν, όσοι δέχονται αυτό το πλαίσιο, να μιλάνε για πρόσωπα.

Χρειάζεται πρώτα ένα συνέδριο επανίδρυσης και μετά να γίνει η εκλογή της νέας ηγεσίας. Και είναι καιρός να εξετασθεί και η επιλογή της συλλογικής ηγεσίας.

Λένε όλοι, εδώ και πολλά χρόνια, ότι πρέπει να προσδιοριστεί ξανά η πολιτική ταυτότητα. Και αποδεικνύεται ότι αυτό είναι ένα δύσκολο ζήτημα. Γιατί από τη μία συζητιέται πάντα εν όψει εκλογών και δεν υπάρχει χρόνος για ουσιαστικό πολιτικό διάλογο, και από την άλλη υπάρχει έλλειψη εσωκομματικής δημοκρατίας.

Κάποια φορά όμως το ΠΑΣΟΚ πρέπει να απαλλαγεί από το άγχος του κόμματος εξουσίας που έχει σαν αυτοσκοπό να κερδίζει τις εκλογές. Να βρει το χρόνο να θεραπεύσει τις πληγές του, να προσδιορίσει τις ιδεολογικές του αφετηρίες, να κατοχυρώσει την εσωτερική του λειτουργία και να έρθει ανανεωμένο στην κοινωνία. Και αυτήν τη φορά ίσως είναι η ευκαιρία.

Με δύο λόγια το ΠΑΣΟΚ πρέπει να κρατήσει τα θεμέλιά του και πάνω σ’ αυτά να χτίσει το νέο οικοδόμημα. Αυτό λέγεται επανίδρυση. Και ένα τέτοιο εγχείρημα χρειάζεται χρόνο και ανοιχτές διαδικασίες. Και χρόνος δεν υπάρχει. Και κάποιοι έχουν ευθύνη γι’ αυτό. Και πρέπει να δημιουργήσει χρόνο. Σ’ αυτήν τη διαδικασία πρέπει να συμμετέχουν όλοι στη βάση μιας νέας πολιτικής πρότασης.

* Περιφερειακός Σύμβουλος Ημαθίας