Όπλο ή μειονέκτημα το κουτί της Πανδώρας;

Έχει δώσει το όνομά του, σαν τίτλος σε τηλεοπτικές εκπομπές, σε χώρους διασκέδασης, σε παιδικό παιχνίδι και έχει γίνει στην διάρκεια των χρόνων συνθηματικό και κρυπτογραφημένο μήνυμα, όταν θέλουμε να περιγράψουμε ή να τονίσουμε μια συγκεκριμένη κατάσταση.

της Ηλιάνας Βολονάκη

Ποιος είναι, όμως, ο μύθος αυτού του κουτιού; Και ποια ήταν η μυστηριώδης αυτή γυναίκα που το είχε στην κατοχή της;

Σύμφωνα με τον μύθο της Πανδώρας λοιπόν, η οποία ήταν πριγκίπισσα στην αρχαία Ελλάδα, οι θεοί από ζήλια για την ομορφιά της, της έκαναν κάποτε δώρο ένα μυστηριώδες κουτί.

Η προειδοποίηση που συνόδευε το δώρο αυτό όμως, ήταν να μην τολμήσει ποτέ η ίδια να το ανοίξει.

Μια μέρα η Πανδώρα, δεν άντεξε και περίεργη όπως ήταν για το δώρο που της ανήκε μπήκε στον πειρασμό να ανακαλύψει το περιεχόμενό του και χάνοντας την αυτοκυριαρχία της, τελικά τόλμησε το απαγορευμένο.

Τότε ελευθερώθηκαν στον κόσμο, εξαιτίας της, όλα τα μεγάλα δεινά, λοιμοί, αρρώστιες και τρέλα.

Η Πανδώρα δεν είχε πια την δύναμη να ελέγξει όλα αυτά τα κακά που είχαν σκορπίσει παντού, ούτε να διορθώσει με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, αυτό που είχε προκαλέσει. Με την βοήθεια ενός θεού, κατάφερε τελικά να κλείσει το κουτί και πρόλαβε να σώσει το μοναδικό αντίδοτο που θα έκανε τους ανθρώπους να αντέχουν την δυστυχία. Την ελπίδα!

Η Πανδώρα είναι μορφή της ελληνικής μυθολογίας, όπου αναφέρεται ως η πρώτη θνητή γυναίκα, αιτία όλων των δεινών κατά τον Ησίοδο και αντίστοιχη της βιβλικής Εύας. Ο μύθος της Πανδώρας, μητέρας όλων των γυναικών, αλλά ως αιτίας όλων των παθών, λόγω της περιέργειάς της, έχει κάνει το γύρο του κόσμου.

Θα μπορούσα να περιγράψω τον μύθο της, στα κατάλοιπα της μεταβατικής εποχής, από τη μητριαρχία στην πατριαρχία χωρίς φυσικά να αποκλείονται και άλλες λογικές ερμηνείες.

Ας μεταφερθούμε, όμως, λίγο στην παλιά εποχή και ας μάθουμε την ερμηνεία των αρχαίων Θεών, να πω… Εσείς, θα σκεφτείτε…

Ο Προμηθέας, λοιπόν, φίλοι μου, έκλεψε την ιερή φωτιά και εξοργισμένος ο Δίας έστειλε στους ανθρώπους ένα μεγάλο κακό, ας πούμε, το τίμημα για το ευεργέτημα της φωτιάς.

Δηλαδή; Ζήτησε από τον Ήφαιστο να πλάσει από τη γη μια παρθένα και η Αθηνά την έντυσε και τη στόλισε με κοσμήματα και της έβαλε ένα θαυμαστό πέπλο και στεφάνι στο κεφάλι καθώς και ένα στέμμα χρυσό.

Χάρμα οφθαλμών, λοιπόν, να λάμπει με μεγάλη ομορφιά που την θαύμασαν ακόμα και οι θεοί και που δεν μπορούσε να της αντισταθεί κανένας θνητός, αφού μέχρι τότε δεν υπήρχαν γυναίκες παρά μόνον άνδρες.

Από αυτήν, όπως γράφει και ο Ησίοδος, κατάγονται όλες οι γυναίκες και το θηλυκό γένος. Από αυτήν προήλθε το καταστροφικό γένος των γυναικών που ζει μεταξύ των θνητών ανδρών για να τους βασανίζει, σύντροφος μόνο στα πλούτη και ποτέ στη μισητή φτώχεια . Ο Δίας έπλασε τις γυναίκες για να βλάψει το θνητό άνδρα.

Η δική μου άποψη;

Το κουτί της Πανδώρας, είναι η σημερινή ελπίδα για στερνό καταφύγιο του ανθρώπου.

Δεν ξέρω, εάν, κάποιος από εσάς το κατατάσσει στην εξής εκδοχή: Να ειρωνεύεται και να εννοεί ότι εξαιτίας του οι άνθρωποι έχουν πια μόνο τυφλές ελπίδες και τίποτε άλλο.

Θα ήθελα, απλά να πιστεύω πώς η ελπίδα- φωτιά- κουτί, φημολογείται ως: ελπίδες για καλύτερη ζωή.

Αν και ο μύθος έχει φτάσει με πολλές παραλλαγές στις μέρες μας, δεν είναι σαφές αν εξαρχής ο Δίας ήθελε να τιμωρήσει τους ανθρώπους με όσα αποδεσμεύτηκαν από το πιθάρι ή αν η τιμωρία ήταν αυτή καθαυτή η γυναίκα.

Πολλοί παραβάλλουν μάλιστα το κουτί της Πανδώρας με το μήλο του Παράδεισου της Εύας, όμως στην ελληνική μυθολογία και φιλοσοφία προσάπτονται στο Δία, φθόνος ,οργή και κακία.

Το θέμα του ανοίγματος του πιθαριού παραπέμπει στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου. Θα το τοποθετούσα σαν ένα κακοπροαίρετο δώρο ζηλόφθονων ανθρώπων που προσδοκούν να ανοίξει ώστε να ξεχυθούν όλα τα δεινά στην ανθρωπότητα.

Εδώ, παίρνει θέση, η ύστατη κίνηση καλής πρόθεσης από άνθρωπο σε άνθρωπο, ώστε να περισώσουν τη ψυχική τους ηρεμία, με βάση.

Ή μήπως, το κουτί δηλώνει μια ύστατη κίνηση αντεκδίκησης;

Τι λέτε;

Συνοψίζοντας, βέβαια, ας σκεφτούμε τα συμβολικά στοιχεία του συγκεκριμένου μύθου, μιας ιστορίας, λοιπόν, που την βλέπουμε μέχρι και σήμερα να επαναλαμβάνεται στις ζωές όλων μας. Ή κάνω λάθος;

Ας υποθέσουμε ότι γινόμαστε, εμείς η Πανδώρα και το κουτί μας είναι το σύνολο των πραγμάτων, υλικών και μη, που μπορούμε να ανταλλάξουμε ή να προσφέρουμε στους γύρω μας. Είναι σίγουρα ευκολότερο, ανοίγοντας την ψυχή, την καρδιά ή το μυαλό μας, προς κάθε κατεύθυνση, να εκτοξεύσουμε αλόγιστα σκληρές λέξεις και άκομψες συμπεριφορές προκειμένου να ικανοποιήσουμε ωφελιμιστικά, κίνητρα.

Η πραγματικότητα, όμως, στο τελικό συμπέρασμα, είναι η εξής: Είναι δύσκολο, να διατηρούμε τον αυτοέλεγχό μας, να προτάσσουμε την λογική μας και να εκτιμάμε τις συνθήκες όταν πρόκειται να διαχειριστούμε μια κατάσταση και να πάρουμε σημαντικές αποφάσεις.

Σπάνια- ως ποτέ- φίλοι μου, δεν αποφασίζουμε να μην διαστρεβλώσουμε τα λάθη μας, να μην τα δημιουργήσουμε καν και να διεκδικούμε- όσο μπορούμε- την ελπίδα της ανθρώπινης ύπαρξής μας!