ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΛΑΡΗΣ: Η κοινωνική οικονομία να γίνει πυλώνας ανάπτυξης

Μιχάλης Χάλαρης

Το Κίνημα Αλλαγής διαμορφώνει μια άλλη πολιτική για την οικονομία. Δεν είναι ούτε με την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ που οδηγεί σε διαρκή στασιμότητα στην οικονομία, ούτε με την  πολιτική της ΝΔ που θα επιφέρει νέες ανισότητες στην κοινωνία.

Πρώτη μέριμνα για μας είναι η ανάκαμψη των επενδύσεων, της παραγωγής και της απασχόλησης. 

Παράλληλα με ένα πρόγραμμα  σταδιακής αποκατάστασης και βελτίωσης των χαμηλών και μικρομεσαίων εισοδημάτων.  Αναστήλωση του κοινωνικού κράτους και αύξηση της απασχόλησης με σταθερές θέσεις εργασίας.

Η πρότασή μας είναι ένα αυτοτελές και ολοκληρωμένο σχέδιο, βασισμένο στην πολύχρονη εμπειρία της Σοσιαλδημοκρατίας και τις νέες ανάγκες. Με τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών βλέπουμε ότι σήμερα οι αντιλήψεις αυτές ξαναγυρίζουν σε πολλές χώρες.

Πιστεύουμε ότι πρέπει να  αντιμετωπίσομε εξίσου και την ανισότητα της ΝΔ και την στασιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ. Απαιτείται  διαρκής κινητοποίηση των δυνάμεων της παραγωγής με νέες επενδύσεις, η ανύψωση και επέκταση της παιδείας για να ανταποκριθεί στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις γνώσεων, η φροντίδα του περιβάλλοντος για να μην καταστραφεί περαιτέρω. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να ενισχυθεί  το κοινωνικό κράτος και η συνοχή, ώστε οι πολλοί να εργαστούν και να συμμετέχουν στην ανάπτυξη, ενώ όσοι βρίσκονται σε δύσκολη θέση να στηριχθούν για να μην μεγαλώσει το χάσμα.

Η ευημερία των πολλών δεν πρέπει να είναι στη διακριτική ευχέρεια όσων πλουτίζουν αλλά όταν παράγεται νέος πλούτος στη  χώρα πρέπει ταυτόχρονα να συμμετέχουν όλοι με νέες θέσεις εργασίας και σταδιακή αποκατάσταση των εισοδημάτων τους.

Γι αυτό είναι καθοριστική η  ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας, ώστε να γίνει πυλώνας της ανάπτυξης, γιατί  περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος κοινωνικοοικονομικών δραστηριοτήτων σε διάφορα πεδία παραγωγής ή παροχής αγαθών και υπηρεσιών όπως οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι καταναλωτικές υπηρεσίες, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, η εκπαίδευση, η στέγαση, η προστασία του περιβάλλοντος, η ενέργεια, κλπ,

Η δυσκολία πρόσβασης στην αγορά εργασίας, αλλά και γενικότερα της κοινωνικής και οικονομικής ενσωμάτωσης ενός ολοένα και μεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμού στη χώρα μας ,

• τα πολύ ψηλά ποσοστά ανεργίας,
• το υψηλό ποσοστό των πολιτών που βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας,
• η ανάγκη διαχείρισης των προσφύγων,
• η συρρίκνωση του οικογενειακού εισοδήματος,
• η αδυναμία πρόσβασης των πολιτών σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες και
• η συνεχώς αυξανόμενη αποεπένδυση στο σύστημα της Κοινωνικής Πρόνοιας,

έχουν δημιουργήσει αυξημένες ανάγκες  για αγαθά και υπηρεσίες κοινωνικού χαρακτήρα, κυρίως  σε θέματα σίτισης, στέγασης, φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων, ατόμων με αναπηρία, ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτικής, αλλά και πολιτιστικής και περιβαλλοντικής ανάδειξης και προστασίας.

Έχει δημιουργηθεί  ο χώρος  για την  δραστηριοποίηση συλλογικού χαρακτήρα επιχειρήσεων και οργανισμών όπως συνεταιρισμοί, κοινωνίες αλληλοβοήθειας και σωματεία (ενώσεις), κοινωνικές επιχειρήσεις, κοινωνικοί συνεταιρισμοί κλπ, που μπορούν να δώσουν  λύσεις, συμβάλλοντας ταυτόχρονα θετικά στην αύξηση της απασχόλησης στους τομείς  αυτούς.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται η «καινοτομία» του κοινωνικού τομέα, δηλαδή στη δυνατότητα να φέρνει στην επιφάνεια νέες κοινωνικές ανάγκες που δεν καλύπτονται επαρκώς και να τις μετασχηματίζει σε παρεχόμενες υπηρεσίες δημιουργώντας παράλληλα  νέες  θέσεις εργασίας.

Η ανάπτυξη του τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και κατ΄ επέκταση της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας θα συμβάλει αφενός στη στήριξη της απασχόλησης με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αφετέρου στην εφαρμογή πολιτικών στον τομέα κυρίως της Κοινωνικής Πρόνοιας, καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού,  αλλά και της Τοπικής Ανάπτυξης.

Το ανταγωνιστικό επομένως πλεονέκτημα της Κοινωνικής Οικονομίας είναι ότι επιτυγχάνει σύνδεση των επενδύσεων με εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής και επίτευξη κοινωνικής συνοχής. Η επιτυχία δε του κοινωνικού επιχειρείν εναπόκειται στο κοινωνικό κεφάλαιο και στην ευαισθητοποίηση και ενεργό συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.

Οι πολιτικές για την έξοδο από την κρίση πρέπει να συνδέονται  με:

• τη μετατροπή του κρατικού σε κοινωνικό,
• τη κοινωνικοποίησή του, ώστε να είναι κοινό αγαθό, κτήμα όλων,
• την υπαγωγή τόσο του κρατικού όσο και του ιδιωτικού (μέσω της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης) σε μια πολιτική που υπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
• τη τόνωση του πλουραλιστικού χαρακτήρα της σύγχρονης δημοκρατίας, τόσο γενικά, μέσω της πολλαπλής ενθάρρυνσης της αυτόνομης θεσμικής οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών – ως ισχυρής ενδιάμεσης βαθμίδας μεταξύ του κράτους και της κοινωνίας των ιδιωτικών συμφερόντων και ως προνομιακού πεδίου των δικαιωμάτων, των κινημάτων και των κοινωνικών αντιστάσεων – και
• τη κατοχύρωση ενός ουσιαστικού ρόλου για την κοινωνική οικονομία και ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.

Η κρίση επομένως θέτει την ανάγκη να υποστηριχτεί η πραγματική οικονομία και η περιφερειακή ανάπτυξη, μέσω μιας βιώσιμης δημιουργίας και κατανομής του πλούτου, βασιζόμενης στην ανάπτυξη εκείνων των οικονομικών δραστηριοτήτων οι οποίες μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ανθρώπων με τον καλύτερο τρόπο.

Ένα  νέο  παραγωγικό  μοντέλο  για  τη  χώρα,  θα  πρέπει  να  δώσει  λύσεις  στα παραπάνω προβλήματα με την εφαρμογή ενεργητικών πολιτικών και καινοτόμων προσεγγίσεων για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ένταξη διαφόρων ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στην αγορά εργασίας.

Προτείνουμε την  προώθηση νέων θεσμών,πολιτικών και μέτρων  για την δημιουργία  μιας νέας κουλτούρας για την συνεργασία, την σύνδεση της Κοινωνικής  Οικονομία με την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή.

• Αναγνώριση της κοινωνικής οικονομίας ως πόλου κοινωνικής ωφέλειας, διακριτού από το δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και της ανάγκης σταδιακής διαμόρφωσης σύγχρονης εθνικής ταυτότητας με την εισαγωγή διάταξης στο Σύνταγμα, με πρόβλεψη δραστηριοποίησης σε τομείς όπως η παιδεία, η υγεία, ο πολιτισμός, οι κοινωνικές υπηρεσίες, η στέγαση, η κοινωνική και νομική διαμεσολάβηση για την αντιμετώπιση των κοινωνικών συγκρούσεων και του κοινωνικού αποκλεισμού, κλπ.
• Βελτίωση του υπάρχοντος θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου για την κοινωνική Οικονομία με την αντιμετώπιση των σημερινών δυσλειτουργιών και την δημιουργία αναπτυξιακής δυναμικής.
• Θεσμοθέτηση νέων  εργαλείων χρηματοδοτικής στήριξης για συνέργειες  μεταξύ  των διαφόρων  νομικών  μορφών  της  κοινωνικής  οικονομίας, όπως είναι οι αγροτικοί και αστικοί συνεταιρισμοί ή οι πιστωτικοί συνεταιρισμοί, οι συνεταιριστικές τράπεζες κλπ.
• Διαμόρφωση ευνοϊκού πλαισίου συνεργασίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του ευρύτερου δημόσιου τομέα με τους φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας για τη δημιουργία σε κάθε Δήμο συνεργατικών σχημάτων με κοινωνικές ομάδες και εργασιακούς κοινωνικούς Συνεταιρισμούς για «Τοπικές κοινωνικές Συμπράξεις» σε τομείς δραστηριότητας όπως:
• Καθαριότητα, ανακύκλωση, διαχείριση πρασίνου και επανάχρηση επίπλων και συσκευών.
• Κοινωνική φροντίδα, πρωτοβάθμια υγεία, φροντίδα υπερηλίκων και αναπήρων, παιδικούς σταθμούς και ιατρική φροντίδα στο σπίτι.
• Πολιτισμός και ψυχαγωγία για την λειτουργία θεματικών πάρκων, κέντρων δημιουργικής απασχόλησης νέων.
• Παραγωγή ενέργειας.
• Αγροδιατροφή.
• Δημιουργία υποδομών έναρξης και λειτουργίας κοινωνικών επιχειρήσεων (θερμοκοιτίδες, Co-working spaces κλπ.) με την αξιοποίηση κοινοτικών πόρων
• Χρηματοδοτική στήριξη για τη δημιουργία και ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών (clusters) σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, όπως ο αγροτικός και αγροδιατροφικός τομέας, ο βιομηχανικός, ο τουριστικός, η ενέργεια, με την απαιτούμενη μεταξύ τους συνεργασία και στήριξη.
• Άμεση ενεργοποίηση του  Ταμείου  Κοινωνικής  Οικονομίας  από  το ΕθνικόΤαμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ), με δυνατότητα αυτοτελούς υποστήριξης  των  κοινωνικών  επιχειρήσεων  αλλά  και συμπληρωματικό  εργαλείο (π.χ. συνεπένδυση σε μικροδάνεια, παροχή εγγύησης)
• Ενεργοποίηση των Μικροπιστώσεων μέσω του υπό ψήφιση θεσμικού πλαισίου για την δημιουργία φορέων Μικροπιστώσεων.
• Παροχή κινήτρων για την διάχυση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης για την προώθηση και ενδυνάμωση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, που θα προσανατολιστεί  στην  αντιμετώπιση των αυξημένων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων της τοπικής κοινωνίας. Οι δραστηριότητες αυτές θα αποβλέπουν στη στήριξη υπαρχουσών και νέων κοινωνικών επιχειρήσεων, για την παροχή υπηρεσιών σε συνεργασία με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τους επιχειρηματικούς φορείς.

Το Κοινωνικό Κράτος αποτελεί για μας κεντρικό στόχο και επιλογή. Δεν είναι σημαία ευκαιρίας. ΕΙΝΑΙ ΠΥΛΩΝΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Καμία προσπάθεια στην οικονομία δεν θα τελεσφορήσει αν η Κοινωνία, οι απλοί πολίτες δεν αισθανθούν ότι θα ωφεληθούν και αυτοί από την συμμετοχή τους. Στόχος μας η σταδιακή αποκατάσταση των εισοδημάτων με συγκεκριμένες δεσμεύσεις για συγκεκριμένες ομάδες.

• Για τα Νοικοκυριά: Κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης. Μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 30%.
• Για τους Συνταξιούχους: Νέο ΕΚΑΣ. Κατώτερη σύνταξη στα 500 ευρώ για τον μεμονωμένο συνταξιούχο και κατώτερο εισόδημα τα 700 ευρώ για το ζευγάρι.
• Για τους αδύναμους:
• Αξιοπρεπές Εγγυημένο Κοινωνικό Εισόδημα και μέτρα ένταξης των φτωχών και κοινωνικά ασθενέστερων.
• Επέκταση των ανοικτών Κέντρων Φροντίδας Ηλικιωμένων και αναβάθμιση της Βοήθειας στο σπίτι.
• Ο συντελεστής φορολογίας για άτομα με αναπηρία άνω του 67% μειώνεται κατά 5 μονάδες σε σχέση με τον ισχύοντα.
• Για τον κόσμο της εργασίας.
• Αύξηση του κατώτερου μισθού και προσδιορισμός του από τους κοινωνικούς εταίρους μέσω της ΕΓΣΣΕ.
• Υποχρεωτική και καθολική εφαρμογή των κλαδικών συμβάσεων.
• Αύξηση του επιδόματος ανεργίας από κοινοτικούς πόρους και δυνατότητα  μετατροπής του σε επίδομα εργασίας.
• Για τα νέα ζευγάρια.
• 200 ευρώ τον μήνα επί 3 χρόνια για κάθε νέο παιδί που γεννιέται (ανεξάρτητα από το οικογενειακό επίδομα).
• Κάλυψη όλων των παιδιών από βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς.
• Αναγέννηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
• Ενιαίο καθολικό σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
• Κέντρα Υγείας σε όλους τους Δήμους και Ελεύθερη επιλογή οικογενειακού γιατρού για όλους τους πολίτες.
• Στήριξη των Δημόσιων Νοσοκομείων. Πρόσληψη γιατρών-νοσηλευτών.
• Σύσταση ειδικών κέντρων για τη διαχείριση των χρόνιων Νοσημάτων.