H απεργία στην Coca Cola ως εθνική ευκαιρία

Κείμενο: Όμηρος Ταχμαζίδης

Η απεργία: Οι εργαζόμενοι του εργοστασίου της Κόκα Κόλα Τρία Έψιλον Θεσσαλονίκης έχουν αποδοθεί σε έναν υπεράνθρωπο αγώνα για να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο της πολυεθνικής στην πόλη τους.

Από την πρώτη Οκτωβρίου του περασμένου έτους (!!!) βρίσκονται σε κινητοποιήσεις και προβάλλουν το αίτημά τους με διάφορους τρόπους. Βασικός μοχλός πίεσης του απεργιακού αγώνα είναι το μποϊκοτάζ των προϊόντων της Κόκα Κόλα, που έχει κηρύξει το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης

με τον τίτλο «Κόκκινη κάρτα στα προϊόντα Φάντα, Αμίτα, Κόκα Κόλα». Το μποϊκοτάζ αφορά, ωστόσο, το σύνολο των προϊόντων της Κόκα Κόλα: Coca Cola, Coca Cola light, Sprite, Fanta, Amita, Amita Motion, Frulite, νερό ΑΥΡΑ, Tuborg Soda, Tuborg Tonic, Canada Dry κ.λπ.

Τα  δεδομένα: Η διεξαγωγή του απεργιακού αγώνα και η διατύπωση του αιτήματος των απεργών για επαναλειτουργία του εργοστασίου βασίζεται σε μια πετυχημένη ανάλυση της πολιτικοκοινωνικής κατάστασης. Προφανώς οι απεργοί και η συνδικαλιστική τους ηγεσία εκτίμησαν σωστά τις σημερινές οικονομικές και πολιτικοκοινωνικές συνθήκες για την επιτυχία του αγώνα τους: διεξάγουν με εξαιρετική μεθοδικότητα και συστηματικότητα την απεργία τους και έχουν φέρει σε δύσκολη θέση τους ιθύνοντες της πολυεθνικής εταιρίας – τα οικονομικά στοιχεία, των τελευταίων μηνών, από το χώρο της παραγωγής και εμπορίας αναψυκτικών, είναι αψευδής μάρτυρας της επιτυχίας τους.

Οι απεργοί φαίνεται να γνωρίζουν ότι: «… η απεργία είναι σα μια επιστήμη. Πρέπει να ξέρεις τι να ζητήσεις, σε ποια στιγμή να το ζητήσεις και με τι τρόπο να το ζητήσεις», όπως αναφέρει ο Κώστας Παρορίτης στο βιβλίο του «Το μεγάλο παιδί».

Η αντίδραση: Στον πολύμηνο αγώνα των απεργών η διεύθυνση της πολυεθνικής αντέδρασε από την αρχή με απειλές και προσπάθησε να ποινικοποιήσει τον αγώνα τους: ήδη εκκρεμεί αγωγή εις βάρος των απεργών με την οποία ζητάει αποζημίωση για «ηθική βλάβη» της τάξεως των 250 χιλιάδων ευρώ – η υπόθεση θα εκδικαστεί τον ερχόμενο Οκτώβριο.

Από την άλλη η διεύθυνση της εταιρίας δε σταμάτησε να απειλεί διαρκώς τους εργαζόμενους με «εξώδικες διαμαρτυρίες»: την τελευταία παρέλαβαν οι απεργοί πριν δέκα ημέρες – απειλούνται, μεταξύ άλλων, ότι θα μηνυθούν σε περίπτωση που συνεχίσουν το μποϊκοτάζ.

Η «εκκαθάριση»: Στις αρχές του έτους, μετά τη συμπλήρωση τεσσάρων μηνών απεργιακών κινητοποιήσεων και ενώ το μποϊκοτάζ των προϊόντων της Κόκα Κόλα άρχισε να ενισχύεται από όλες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, «αποχώρησε» για «οικογενειακούς λόγους» η  Κ. Κουρασμενάκη, αρμόδια  για το χειρισμό των απολύσεων και  της απεργίας.

Η τιμολόγηση: Η πολυεθνική Κόκα Κόλα χρησιμοποιεί ως μέσο κατά του μποϊκοτάζ τις προσφορές προϊόντων της σε εμπόρους και καταναλωτές για να διατηρήσει τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά: φαίνεται ότι πλήττεται σκληρά από τις κινήσεις και τις ενημερώσεις των απεργών στα σημεία πώλησης των προϊόντων της. Οι τιμές των προϊόντων της έχουν υποχωρήσει, κάτι που όμως δε φαίνεται να δελεάζει τους καταναλωτές, εάν κρίνουμε από τα διαθέσιμα στοιχεία κατανάλωσης για τους πρώτους  τρεις μήνες του τρέχοντος έτους.

Η αποσιώπηση: Πέρα από τις αποδεκτές πολιτικά και κοινωνικά πρακτικές της η Κόκα Κόλα ακολουθεί παρασκηνιακά μια πολιτική αποσιώπησης του προβλήματος στα μέσα ενημέρωσης, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με την ίδια ένταση και κυνικότητα. (Δε θα αναφέρω νέα στοιχεία αναφορικά με αυτή την πρακτική  της Κόκα Κόλα και τα πλήγματα που δέχεται η βασική αρχή λειτουργίας της δημοκρατίας, η «αρχή της δημοσιότητας», αρκούμαι να παραπέμψω σε παλαιότερα άρθρα μου για το ζήτημα αυτό, που έχουν αναρτηθεί στο Διαδίκτυο: Όμηρος Ταχμαζίδης, H Coca Cola θέλει τη Θεσσαλονίκη αποικία κατανάλωσης, Όμηρος Ταχμαζίδης, Η  Coca Cola και η δυσωδία της μεθόδευσης, Όμηρος Ταχμαζίδης, Δεν εισάγεται Coca Cola από το Κοζλοντούι, Όμηρος Ταχμαζίδης, Η Coca Cola, οι απεργοί και το … Κοζλοντούι )

Οι αποκαλύψεις: Από τα διάφορα νομικά έγγραφα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της διαμάχης μεταξύ απεργών και διεύθυνσης έγιναν γνωστά μερικά πολύ ενδιαφέρονται στοιχεία.

Η Κόκα Κόλα δεν εισάγει προϊόντα της από την περιοχή του Κοζλοντούι της Βουλγαρίας, αλλά από την περιοχή του Κόστινμπροντ, όπως φαίνεται στην «αγωγή» που κατέθεσε η διεύθυνση της πολυεθνικής εναντίον των απεργών και ζητάει αποζημίωση 250 χιλιάδων ευρώ: είναι «ψευδής ο ισχυρισμός ότι οι Έλληνες καταναλώνουν  Coca Cola που εισάγεται από την Βουλγαρία, και ο συσχετισμός του ισχυρισμού αυτού με την αναφορά στο επικίνδυνο για καρκινογενέσεις, λόγω  πυρηνικών εκρήξεων και εξ αυτών διαρροών ραδιενεργών υλικών ΚΟΖΛΟΝΤΟΥΙ το οποίο και δεν έχει καμία σχέση με τον ΚΟΣΤΙΝΜΠΡΟΝΤ όπου βρίσκεται το εργοστάσιο του Ομίλου Coca Cola στην Βουλγαρία!!!» - η εταιρία διαψεύδει με το κείμενο της αγωγής της κάθε υποψία ότι παράγει και εισάγει προϊόντα από μια περιοχή επικίνδυνη για «καρκινογενέσεις». Οι όποιες εισαγωγές προϊόντων της γίνονται από μια περιοχή 100 χιλιόμετρα νοτιότερα από το Κοζλοντούι!

Οι επιχειρηματικές πρακτικές:  Ένα δεύτερο στοιχείο «έκπληξη» που ήλθε στο προσκήνιο με αφορμή την απεργία των εργαζομένων στην Κόκα Κόλα είναι εκείνο που αφορά στις «αθέμιτες» πρακτικές που εφαρμόζει η πολυεθνική εταιρία στην αγορά εναντίον των ανταγωνιστών της: παραπέμπω στη «Γνωστοποίηση» που κατέθεσαν οι βουλευτές Γιάννης Δημαράς και Γαβριήλ Αβραμίδης του κόμματος των «Ανεξάρτητων Ελλήνων» στην Βουλή και αφορούσε τις καταγγελίες ενός τοπικού παραγωγού προϊόντων αναψυκτικών από την Βοιωτία, ο οποίος είδε τους κόπους μιας ζωής να συντρίβονται από τις αθέμιτες πρακτικές της Κόκα Κόλα – παρά τη δικαίωσή του στα δικαστήρια, η «παράδοξη» περαιτέρω εξέλιξη των πραγμάτων θέτει εύλογα ερωτήματα για το ρόλο της Κόκα Κόλα στην ελληνική κοινωνία και την ελληνική δημοκρατία.

(Δεν θα επεκταθώ σε λεπτομέρειες. Το κείμενο της «Γνωστοποίησης» αναρτήθηκε  στο Διαδίκτυο, ενώ για τη γενικότερη προβληματική είναι διαθέσιμη διαδικτυακά και η απόφαση 207/ΙΙΙ/2002 της «Επιτροπής Ανταγωνισμού»).

Η διεθνοποίηση: Οι απεργοί παρότι δεν είχαν πρόσβαση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, κατόρθωσαν, όχι μόνο να κάνουν γνωστό το πρόβλημά τους στο εσωτερικό της χώρας και να προωθήσουν την πρακτική του μποϊκοτάζ, αλλά και να το γνωστοποιήσουν στο εξωτερικό. Με πρωτοβουλία του Σωματείου των απεργών της Κόκα Κόλα Θεσσαλονίκης η 5^η Μαΐου κηρύχτηκε σε συνάντηση ευρωπαϊκών συνδικαλιστικών οργανώσεων στην Μαδρίτη σε πανευρωπαϊκή ημέρα ενάντια στην πολιτική της Κόκα Κόλα: το ζήτημα του μποϊκοτάζ έχει περάσει προ πολλού τα σύνορα της χώρας – οι επαφές με συνδικαλιστικές οργανώσεις του εξωτερικού και η χρήση των social media έχουν φέρει τους απεργούς πιο κοντά σε εργαζόμενους της Κόκα Κόλα άλλων χωρών. Μέσω αυτών καλούνται και οι τουρίστες που θα επισκεφτούν τη χώρα μας  να συμμετέχουν στο μποϊκοτάζ των προϊόντων της πολυεθνικής και   προτρέπονται να προτιμούν προϊόντα τοπικών εταιριών.

Τα αποτελέσματα: Όσο και αν «μαγειρεύονται» τα οικονομικά στοιχεία για να καθησυχάζονται οι μέτοχοι των πολυεθνικών, η γενική κατάσταση στην αγορά είναι δηλωτική της πραγματικότητας που προκάλεσε η πολιτική του μποϊκοτάζ: η δημόσια εικόνα της Κόκα Κόλα έχει καταρρακωθεί και οι συνέπειες φαίνονται και στα οικονομικά στοιχεία των τελευταίων μηνών – η είσοδος των τοπικών ελληνικών εταιριών αναψυκτικών με μεγάλες αξιώσεις στην αγορά, είναι η πιο σημαντική απόδειξη ότι η αξιοπιστία της Κόκα Κόλα φθίνει μέρα με την ημέρα. (Υπογραμμίζω την εκρηκτική πανελλαδικά άνοδο της Loux  από την Πάτρα, περιοχή όπου η Κόκα Κόλα έκλεισε οριστικά το εργοστάσιο, η  εναλλακτική Green Cola με έδρα την Ορεστιάδα του Έβρου, όπου εμφιάλωνε παλαιότερα η Κόκα Κόλα (η Βουλγαρία είναι μια ανάσα δρόμο) εισέρχεται σταθερά στην αγορά, η Nectar Cola στην περιοχή των Σερρών ενισχύει τη θέση της, η γνωστή ΕΨΑ από τον Βόλο, όπου η Κόκα Κόλα μειώνει συνεχώς προσωπικό στην κατεύθυνση αναστολής της λειτουργίας του εργοστασίου, επεκτείνεται ραγδαία στην εσωτερική αγορά με ευρύτερες βλέψεις, ενώ η επιχείρηση εμφιαλωμένου νερού ΒΙΚΟΣ από την Ήπειρο έχει εισέλθει προσφάτως και στην αγορά των αναψυκτικών, ενώ στην Κρήτη υπάρχει ικανός αριθμός τοπικών επιχειρήσεων που επεκτείνουν την δραστηριότητά τους πανελλαδικά, ακόμη και συνεταιριστικές επιχειρήσεις παραγωγής χυμών έχουν εισέλθει με αξιώσεις στην ελληνική αγορά σε συνεργασία με αλυσίδες σούπερ μάρκετ, π.χ. οι συνεταιρισμοί της Αργολίδας με τους καταπληκτικούς σε ποιότητα χυμούς): ένα επιπλέον ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι τοπικές ελληνικές επιχειρήσεις με βάση τα κέρδη τους από τα μερίδιά τους στην ελληνική αγορά στρέφονται στις εξαγωγές!)

Η Κόκα Κόλα κατέχει περίπου το 70% τους  συνόλου της αγοράς των αναψυκτικών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνα του τύπου cola, αλλά μόνο γύρω στο 40% των υπόλοιπων αναψυκτικών, χωρίς εκείνα του τύπου cola. Η τάση ενίσχυσης των μικρότερων ελληνικών επιχειρήσεων συνεχίζεται σε άμεση συνάρτηση με την απεργία των εργαζομένων στην Κόκα Κόλα και το μποϊκοτάζ των προϊόντων της πολυεθνικής από το καταναλωτικό κοινό.

Μακρο-οικονομικές συνέπειες: Η υποχώρηση των μεριδίων αγοράς της Κόκα Κόλα έχει τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα σημαντικά αποτελέσματα: οι μικρότερες ελληνικές επιχειρήσεις δημιουργούν διαρκώς νέες θέσεις εργασίας και ενισχύουν τις τοπικές οικονομίες – κατά σύμπτωση οι επιχειρήσεις αυτές βρίσκονται εκτός Αθήνας, γεγονός που σημαίνει ότι γίνεται αυτομάτως μια οικονομική αποκέντρωση από «τα κάτω της αγοράς»  με τεράστιες θετικές συνέπειες για τις τοπικές κοινωνίες.

Η προγραμματισμένη εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων αναψυκτικών αποτελεί έναν βατήρα για την μακροπρόθεσμη ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας: η  Κόκα Κόλα επέλεξε το δρόμο της περιφρόνησης των αντιστάσεων των εργαζομένων και των Ελλήνων καταναλωτών και πληρώνει καθημερινά σκληρό τίμημα – η αβλεψία της αυτή, ωστόσο, θα έχει ευεργετικές συνέπειες για το μέλλον των ελληνικών επιχειρήσεων και την ελληνική οικονομία γενικότερα. Άθελά τους οι ιθύνοντες της Κόκα Κόλα έδειξαν έναν δρόμο για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας: για αυτό το λόγο πρέπει να στηριχθεί ο αγώνας των απεργών και να προωθηθεί το μποϊκοτάζ των προϊόντων της Κόκα Κόλα – να σπάσει η σχεδόν μονοπωλιακή θέση της Κόκα Κόλα στην ελληνική αγορά των προϊόντων τύπου cola, να αποκατασταθούν συνθήκες ισότιμου ανταγωνισμού στην αγορά, να εκλείψει η αθέμιτη παρέμβασή της στο σύστημα πληροφόρησης της Ελληνικής Δημοκρατίας, να ενισχυθούν οι μικρές ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου των αναψυκτικών ως εφαλτήρια για την ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας και της αναζωογόνησης των τοπικών κοινωνιών.

Επειδή πραγματικά πιστεύουμε σε ένα καλύτερο αύριο, αντιλαμβανόμαστε την «υποχώρηση» της Κόκα Κόλα ως εθνική ευκαιρία για την ανασύνταξη της ελληνικής κοινωνίας: για την ιεράρχηση νέων στόχων και προτεραιοτήτων – σε αυτούς ο ρόλος πολυεθνικών εταιριών οφείλει να είναι περιορισμένος και συμπληρωματικός στις γενικότερες στοχεύσεις της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.